Przepisy kodeksu pracy nie precyzują jednoznacznie, czy po długiej nieobecności pracownika w pracy (powyżej 30 dni), np. z powodu choroby, konieczne jest przeprowadzenie badań kontrolnych przed udzieleniem mu urlopu wypoczynkowego. Orzecznictwo w tej kwestii nie było jednolite. W związku z tym powstała niepewność co do tego, czy udzielenie pracownikowi urlopu wymaga przeprowadzenia uprzedniego badania kontrolnego, czy bez takiego badania można pracownikowi udzielić urlopu.
Dwie linie orzecznicze ws. udzielenia urlopu bez badań lekarskich
Na tle powyższych wątpliwości wykształciły się dwie główne linie orzecznicze. Jedna z nich dopuszczała możliwość udzielenia urlopu bez przeprowadzania badań kontrolnych, wskazując, że urlop wypoczynkowy oznacza czasowy odpoczynek od wykonywania obowiązków zawodowych na dotychczasowym stanowisku. Z tego powodu nie było konieczności przeprowadzania badań kontrolnych, które są zazwyczaj wymagane przed rozpoczęciem pracy, szczególnie dla zachowania bezpieczeństwa pracownika. Tę linię orzeczniczą potwierdził w swych wyrokach Sąd Najwyższy podkreślając, że badania kontrolne nie są warunkiem koniecznym przed udzieleniem urlopu (wyroki z 20 marca 2008 r., II PK 214/07 i 9 marca 2011 r., II PK 240/10).
Z drugiej strony wykształciła się linia orzecznicza, która podkreślała znaczenie badań kontrolnych i zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego zdolność do pracy na danym stanowisku. W wydawanych wyrokach sądy wskazywały, że badania kontrolne stanowią zabezpieczenie przed udzieleniem urlopu osobie niezdolnej do pracy. To stanowisko potwierdził również Sąd Najwyższy w wyrokach z 29 października 2007 r. (II PK 54/07) i z 28 października 2009 r. (II PK 123/09).
Rozstrzygnięcie SN
Ostatecznie spór dotyczący konieczności badań kontrolnych przed udzieleniem urlopu po długiej nieobecności pracownika został rozstrzygnięty. Sąd Najwyższy w wyroku z 26 października 2016 r. (III PK 9/16) wyraźnie zaznaczył, że udzielenie urlopu po długiej nieobecności pracownika, bez uzyskania zaświadczenia lekarskiego po kontrolnych badaniach lekarskich, jest nieprawidłowe. SN przyjął, że udzielenie urlopu wypoczynkowego po chorobie trwającej dłużej niż 30 dni wymaga uzyskania zaświadczenia lekarskiego po kontrolnych badaniach. Jest to istotne dla zapewnienia prawidłowego przebiegu procesu i ochrony interesów zarówno pracodawcy, jak i pracownika.
Kontrolne badania lekarskie w czasie pracy oraz na koszt firmy
Zgodnie z art. 229 § 3 k.p. kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy, a za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Jeśli zatem badania kontrolne pracownika będą trwać dwa czy trzy dni, związaną z tym jego nieobecność w pracy należy uznać za usprawiedliwioną, a za ten czas wypłacić mu wynagrodzenie. Ponadto, w razie konieczności przejazdu na te badania do innej miejscowości, pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych.
Zdaniem autorki
Milena Waszak, prawnik, dział obsługi inwestycji zamówień publicznych DSK Kancelaria
Wskazać należy na potrzebę jasnego uregulowania kwestii przeprowadzania badań kontrolnych przed udzieleniem urlopu wypoczynkowego w sytuacjach długiej nieobecności pracownika. Klarowne wytyczne w tej materii pozwoliłyby uniknąć nieporozumień i konfliktów między stronami oraz zagwarantowałyby przestrzeganie praw pracowniczych i standardów bezpieczeństwa w miejscu pracy.
Artykuł został opublikowany 9 maja 2024 r. w dzienniku Rzeczpospolita
