Kontrola na zamówienie podatnika w Nowej Ordynacji podatkowej

Kontrola na zamówienie stanowi część Nowej Ordynacji podatkowej, o której podstawowych założeniach pisaliśmy w artykule Projekt Nowej Ordynacji podatkowej – podstawowe założenia – gdzie się podziała zapowiedziana rewolucja?

Kontrola na zamówienie będzie miała na celu – przynajmniej w swoich założeniach – zapewnienie dodatkowej ochrony podatnikom poprzez uzyskanie decyzji potwierdzającej określony stan faktyczny i prawny.

Zakres przedmiotowy kontroli na zamówienie

Decyzja w sprawie skutków podatkowych, wydawana będzie po przeprowadzeniu procedury konsultacyjnej (kontroli na zamówienie) i będzie dotyczyć jednego, konkretnego podatku. Oznacza to, że w odniesieniu do danej transakcji będzie można prowadzić kilka jednoczesnych postępowań oraz wydać kilka decyzji w sprawie skutków podatkowych w różnych podatkach, każde takie postępowanie oraz decyzje będą odrębne (co więcej będzie się to wiązało z koniecznością wniesienia odrębnej opłaty od konkretnego wniosku).

Projektodawca zakłada, że procedura będzie przydatna i wykorzystywana do oceny konsekwencji podatkowych transakcji o skomplikowanej strukturze, obarczonych dużym ryzykiem podatkowym dla podmiotów gospodarczych. Jednak powstaje wątpliwość co do możliwości wykorzystywania tej procedury w praktyce.

Ważne, że decyzja w sprawie skutków podatkowych będzie mogła dotyczyć wyłącznie skutków podatkowych, które wystąpiły przed złożeniem przez zainteresowanego wniosku o konsultację. Zatem nie będzie można skorzystać z tej procedury w przypadku wątpliwości dotyczących przyszłych (w tym hipotetycznych) czynności lub zdarzeń.

Jednocześnie, w przypadku kiedy czynność składa się z wielu etapów, to decyzja będzie mogła dotyczyć tylko tych czynności i skutków, które już wystąpiły.

Kiedy nie będzie można skorzystać z kontroli na zamówienie?

Nie zawsze Zainteresowany nie będzie mógł skorzystać z kontroli na zamówienie. Projektodawca przewidział, że w takich przypadkach jak:

•  postępowanie w sprawie zobowiązania podatkowego zostało wcześniej rozstrzygnięte co do istoty,
•  transakcje w dniu złożenia wniosku są przedmiotem postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej,
•  zapytanie dotyczy przyszłych lub hipotetycznych zdarzeń lub transakcji,
•  transakcje są przedmiotem porozumienia w sprawie cen transferowych lub opinii zabezpieczającej,

Zainteresowany nie będzie miał możliwości uzyskania decyzji co do oceny skutków podatkowych.

Niemniej, postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej nie będzie stanowiło przeszkody w zakresie uzyskania kontroli na zamówienie. Ponadto, możliwe będzie kwestionowanie oceny prawnej zawartej w interpretacji indywidualnej, jeżeli się okaże, że występują różnice w stanie faktycznym w stosunku do przedstawionego we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej.

Do kogo składany jest wniosek o przeprowadzenie kontroli na zamówienie?

Postępowanie konsultacyjne będzie prowadzone co do zasady przez organ właściwy w sprawie danego zobowiązania podatkowego na zasadach ogólnych. Mogą zdarzyć się sytuacje, w których będziemy mieli do czynienia z prowadzeniem więcej niż jednego postępowania konsultacyjnego w tej samej transakcji przez różne organy podatkowe, np. w zakresie różnych podatków. W takiej sytuacji postępowanie konsultacyjne będzie przekazywane do prowadzenia przez dyrektora izby administracji skarbowej, w którego obszarze właściwości działają organy podatkowe. Jeżeli jednak nie działają w obszarze właściwości miejscowej tego samego dyrektora izby administracji skarbowej, to sprawa zostanie przekazana do rozpoznania przez Szefa KAS.

Jak przebiega procedura wydania decyzji wskutek kontroli na zamówienie?

Przygotowanie do postępowania

Przed złożeniem wniosku o konsultację zainteresowany może zwrócić się do organu podatkowego o wyjaśnienie wszelkich wątpliwości dotyczących przeprowadzenia konsultacji w jego indywidualnej sprawie. Zapytanie Zainteresowanego będzie mogło dotyczyć takich kwestii jak:

•  celowość wystąpienia z wnioskiem,
•  zakres niezbędnych informacji,
•  tryb i przypuszczalny termin wydania decyzji w sprawie skutków podatkowych,
•  przewidywana treść decyzji.

Wątpliwości te mogą zatem dotyczyć zarówno przebiegu procedury, jak i szans na uzyskanie satysfakcjonującego wnioskodawcę wyniku tej procedury.

Opłata od wniosku o konsultację

Podobnie jak w przypadku wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, jak również i wniosku o zawarcie porozumienia w sprawie ustalania cen transferowych, wniosek o konsultację podlega opłacie. Opłata od wniosku o konsultację wynosi 1% wartości transakcji będącej jej przedmiotem, przy czym dla konsultacji dotyczącej:

Gdy wniosek będzie dotyczył części przedmiotu transakcji, jako wartość transakcji będzie przyjmowało się część transakcji.

Wysokość opłaty od wniosku będzie podlegała modyfikacji w zależności od tego kto jest wspólnikiem zainteresowanego (zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio). Zmiany w zakresie wysokości opłaty w zależności od wielkości wspólnika Zainteresowanego przedstawia poniższa tabela:

W sytuacji, w której nie będzie możliwe ustalenie wartości transakcji, opłata od wniosku będzie miała charakter ryczałtowy, a jej wysokość będzie odpowiadała połowie wartości górnej granicy przedziałów kwotowych.

Mogą wystąpić takie sytuacje, w których opłata będzie podlegała zwrotowi Zainteresowanemu w całości. Do takich sytuacji należy zaliczyć:

•  odmowę wszczęcia postępowania,
•  pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia lub
•  umorzenia postępowania z przyczyn innych niż cofnięcie wniosku przez wnioskodawcę.

Opłata będzie podlegać zwrotowi w połowie w razie:

•  cofnięcia wniosku przez zainteresowanego przed doręczeniem wnioskodawcy projektu rozstrzygnięcia.

Wniosek

Projektowane przepisy wprost określają treść wniosku o przeprowadzenie konsultacji (wydanie decyzji w sprawie skutków podatkowych). Ważne jest, że w przypadku tego postępowania do wniosku będziemy musieli dołączyć dokumentację dotyczącą transakcji. Podczas tego postępowania organ podatkowy będzie przeprowadzał postępowanie dowodowe, tak jak w przypadku postępowania podatkowego wymiarowego.

Konsultacje i spotkania uzgodnieniowe

Wnioskodawca – Zainteresowany – w trakcie postępowania będzie mógł zwrócić się do organu podatkowego z zapytaniem w celu wyjaśnienia mu wszelkich wątpliwości dotyczących przeprowadzenia konsultacji w jego sprawie.

Ponadto organ podatkowy i Zainteresowany będą mogli odbywać spotkania uzgodnieniowe w celu wyjaśnienia stanu faktycznego i prawnego badanej sprawy.

Przekazanie projektu decyzji

Przed wydaniem decyzji, Organ podatkowy będzie mógł przekazać Zainteresowanemu projekt decyzji w sprawie skutków podatkowych. Zainteresowany będzie mógł po zapoznaniu się z projektem decyzji:

•  wycofać wniosek o wydanie decyzji,
•  zmienić swoje stanowisko co do skutków podatkowych transakcji (co może spowodować zmianę stanowisku organu podatkowego, a w konsekwencji zmianę treści rozstrzygnięcia zawartego w projekcie decyzji),
•  skorygować deklarację podatkową,
•  nic nie zrobić i czekać na wydanie decyzji w treści zaproponowanej w projekcie.

Wydanie decyzji

Po przeprowadzeniu postępowania, organy podatkowe będą wydawały decyzję w sprawie skutków podatkowych. Zgodnie z projektowanymi przepisami, decyzja ta będzie zawierała:

•  ocenę stanowiska Zainteresowanego co do skutków podatkowych transakcji,
•  uzasadnienie faktyczne,
•  uzasadnienie prawne.

Jeżeli organ uzna stanowisko Zainteresowanego za nieprawidłowe, wtedy w decyzji organ będzie zobowiązany do przedstawienia prawidłowego stanowiska wraz z uzasadnieniem faktycznym i prawnym.

Natomiast, w przypadku stwierdzenia przez organ, że deklaracja Zainteresowanego lub dokonane przez niego rozliczenia są nieprawidłowe, a więc zachodzą przesłanki wydania decyzji wymiarowej – wtedy organ podatkowy w decyzji dokonuje wymiaru podatku w zakresie skutków podatkowych transakcji objętej wnioskiem o konsultację. W zakresie objętym wymiarem, decyzja organu ma przymiot rzeczy osądzonej.

Zaskarżenie decyzji

Decyzje wydawane w sprawie kontroli na zamówienie będą podlegały zaskarżeniu – Zainteresowany będzie mógł wnieść odwołanie, jak również skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Ponadto w tym zakresie znajdą zastosowanie przepisy dotyczące stwierdzenia nieważności decyzji podatkowej lub wznowienia postępowania.

Kontrola na zamówienie a późniejsze decyzje wymiarowe

Projektowane przepisy przewidują, że nie będzie ograniczona możliwość wydania w wyniku postępowania podatkowego decyzji wymiarowej w zakresie tego samego podatku za ten sam rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy, którego dotyczy decyzja w sprawie skutków podatkowych.

Jednocześnie, w postępowaniu podatkowym organy co do zasady nie będą mogły zająć innego stanowiska niż te, które zostało wyrażone w decyzji. Organ podatkowy powinien uwzględniać treść decyzji w sprawie skutków podatkowych, w tym wymiar podatku dokonany w niej na podstawie projektowanych przepisów. Z dniem, w którym decyzja wymiarowa stanie się ostateczna, decyzja w sprawie skutków podatkowych wygaśnie w zakresie objętym decyzją wymiarową.

Charakter kontroli na zamówienie

Z przepisów wynika, że decyzja jest wydawana po konsultacji z zainteresowanym (quasi-konsensualny charakter procedury). Założeniem jest, że w trakcie postępowania prowadzącego do wydania decyzji mogą być dokonywane uzgodnienia pomiędzy zainteresowanym a organem.

Podsumowanie 

Projektowana instytucja kontroli na zamówienie ma na celu wprowadzenie dodatkowego instrumentu ochrony podatnika – Zainteresowanego. Z treści projektowanych przepisów wynikają jednak spore wątpliwości co do zakresu ochrony Zainteresowanego, bowiem decyzje wydawane przez organ zasadniczo nie będą miały przymiotu rzeczy osądzonej (w zakresie w jakim nie będą stanowić one decyzji wymiarowych). Nadto złożenie takiego wniosku może doprowadzić do wydania przez organ decyzji wymiarowej i w konsekwencji doprowadzić do obciążenia Zainteresowanego wyższym zobowiązaniem podatkowym niżby się spodziewał. Jak widać problematycznych kwestii jest sporo.

Masz pytania dotyczące projektu Nowej Ordynacji podatkowej lub przepisów innych ustaw podatkowych? Z chęcią odpowiemy na Twoje pytania.

***

 ¹ Proces legislacyjny można śledzić na stronie RCL: https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12314054/katalog/12523386#12523386