Dnia  1 stycznia 2017 roku weszła w życie duża nowelizacja ustawy o VAT. Zmiany wprowadziła ustawa z dnia 1 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy od podatku towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (dalej jako: „ustawa nowelizująca”). Modyfikacje dotyczyły m.in. przepisów dotyczących stosowania mechanizmów odwróconego obciążenia podatkiem VAT.

KONSORCJUM

Umowa konsorcjum jest porozumieniem kilku przedsiębiorców, zawartym na określony czas, dla odniesienia wspólnych korzyści, przy solidarnym ponoszeniu ryzyka. Zawarcie takiego porozumienia nie ma na celu powstania nowego swoistego podmiotu, lecz jest to porozumienie na wykonanie wspólnej misji gospodarczej, której realizacja przez jeden z tych podmiotów jest niemożliwa ze względu na niedostateczny potencjał gospodarczy.

Odwrotne obciążenie w podatku VAT to nic innego jak sprzedaż towarów czy też usług przez czynnego podatnika VAT bez naliczenia tego podatku. Obowiązek naliczenia VAT od tej transakcji ciąży na nabywcy. Ostania nowelizacja znacznie zwiększyła zakres podmiotów, których ten mechanizm dotyczy. Są to m.in. roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych czy też przygotowanie terenu pod budowę.

WĄTPLIWOŚCI

Odwrotne obciążenie, a co za tym idzie wystawianie faktur bez podatku VAT dotyczy także konsorcjów budowlanych. Obecne interpretacje organów podatkowych jednoznacznie wskazują, że w przypadku konsorcjum jego członek wystawia fakturę VAT za swoją część prac na rzecz lidera i to od niego otrzymuje wynagrodzenie. Takie faktury według obecnego stanowiska fiskusa powinny być wystawiane z zastosowaniem mechanizmu odwróconego obciążenia (bez podatku VAT). Dzieje się tak, gdyż organy podatkowe uznają członka konsorcjum jako podwykonawcę lidera. Może się to wydawać dość niezrozumiałe ze względu na fakt iż zarówno lider, jak i członek konsorcjum są głównymi wykonawcami, ponoszą solidarną odpowiedzialność za wykonywane prace oraz członkowi konsorcjum nie przysługuje ochrona, na jaką mogą liczyć podwykonawcy. Takie stanowisko również nie uwzględnia stosunków cywilno-prawnych zachodzących pomiędzy członkami konsorcjum, których pozycja jest równorzędna a sam status lidera wiąże się z faktem reprezentowania konsorcjum. Natomiast oddaje faktyczny przepływ pieniędzy i faktur.

WNIOSKI

Mając na uwadze powyższe nie można wykluczyć uchylania przez sądy administracyjne interpretacji podatkowych dotyczących rozliczeń członków konsorcjum z odwrotnym obciążeniem, a co za tym idzie zmiany praktyki fiskusa.

Ponadto odwrócony VAT zmniejsza ilość gotówki po stronie podwykonawców, którzy dostają zapłatę w cenie netto, jednocześnie finansując koszty (np. zakupu materiałów) w wysokości brutto. W przyszłości ten fakt może spowodować spore problemy z płynnością w wielu firmach a za tym mogą pójść upadki przedsiębiorstw i problemy na rynku budowlanym. Z branży dociera wyraźny nacisk na ułożenie rozliczeń w taki sposób, aby ponoszone przez podwykonawców wydatki były refinansowane w kwocie brutto.

***

1Dz. U. z 2016 r., poz. 2024