38. Jakie są skutki podatkowe przekazania mienia fundacji rodzinnej innym osobom w trakcie jej działalności?

Darowizny (np. nieruchomość, udziały w spółce) lub inne nieodpłatne lub częściowo odpłatne świadczenia (np. nieodpłatne korzystanie z nieruchomości) przekazane, bezpośrednio lub pośrednio z majątku fundacji, na rzecz:

  1. beneficjenta, 
  2. fundatora, 
  3. podmiotu powiązanego z beneficjentem, fundatorem lub fundacją rodzinną, 

podlegają opodatkowaniu podatkiem CIT w wysokości 15% wartości rynkowej przekazanego mienia. 

Podmiotem zobowiązanym do zapłaty podatku CIT jest fundacja rodzinna. 

Oprócz podatku CIT, który zapłaci fundacja rodzinna, w pewnych sytuacjach może także powstać obowiązek zapłaty podatku PIT przez osoby, które otrzymały świadczenie z majątku fundacji rodzinnej. 

Fundator jest zwolniony z zapłaty podatku PIT od mienia otrzymanego z fundacji rodzinnej.

Pozostałe osoby, które otrzymały mienie z fundacji rodzinnej mogą być zwolnione albo zobowiązane do zapłaty podatku PIT według stawki zależnej od stopnia pokrewieństwa z fundatorem.

Całkowicie zwolniona z opodatkowania jest tzw. “grupa zerowa”, czyli małżonek, zstępni, wstępni, pasierbowie, rodzeństwo, ojczym i macocha fundatora.

Do zapłaty podatku w wysokości 10% wartości rynkowej otrzymanego mienia zobowiązane są osoby będące w stosunku do fundatora osobami zaliczonymi do I lub II grupy podatkowej, w skład których wchodzą osoby przypisane do “grupy zerowej”, a ponadto: zięć, synowa, teściowie, zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych.

Możliwa jest też sytuacja, w której mienie z fundacji rodzinnej otrzyma w formie darowizny osoba nie będąca beneficjentem, co będzie skutkowało zastosowaniem przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn. W takim przypadku obdarowane osoby będą zaliczone do  III grupy podatkowej, a podatek zostanie obliczony według następujących zasad:

  1. do wartości 10 278 zł podatek wynosi 12%,
  2. przy wartości darowizny od 10 278 zł do 20 556 zł podatek wynosi 1 233 zł 40 gr i 16% od nadwyżki ponad 10 278 zł
  3. przy wartości darowizny powyżej 20 556 zł podatek wynosi 2 877,90 zł i 20% od nadwyżki ponad 20 556 zł.

Fundacja rodzinna działa w charakterze płatnika, czyli jest zobowiązana pobrać podatek od dokonywanych świadczeń na rzecz beneficjentów oraz wpłacić go do urzędu skarbowego. Jeśli przedmiotem świadczenia nie są pieniądze, wówczas podatnik (beneficjent, fundator) będzie zobowiązany wpłacić do fundacji rodzinnej kwotę należnego podatku w terminie do dziesiątego dnia następnego miesiąca po otrzymaniu świadczenia.

Osoby nie będące beneficjentami, które otrzymały mienie z fundacji rodzinnej, zobowiązane są do złożenia zeznania podatkowego o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych SD-3 do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie 1 miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego. 

Zapłata podatku następuje po doręczeniu podatnikowi decyzji z ustaloną kwotą podatku. Decyzja jest wydawana w oparciu o informacje zawarte w zeznaniu podatkowym oraz zgromadzone w toku postępowania podatkowego, gdy wartość rynkowa nabytych rzeczy lub praw majątkowych przekroczy kwotę wolną od podatku.

Podatek należy wpłacić w ciągu 14 dni od odebrania decyzji na rachunek bankowy właściwego urzędu skarbowego. 

39. Jakie podatki zobowiązana jest płacić fundacja rodzinna?

Fundacja rodzinna jest płatnikiem następujących podatków:

  1. podatku od wypłacanych świadczeń/przekazanego mienia na rzecz beneficjentów w wysokości 15%,
  2. podatku od przychodów z budynków, tzw. podatek minimalny od nieruchomości komercyjnych, w wysokości 0,035% podstawy opodatkowania za każdy miesiąc,
  3. podatku od dochodów z działalności wykraczającej poza dozwolony zakres działalności fundacji rodzinnej,
  4. podatku VAT, jeżeli fundacja jest podatnikiem tego podatku,
  5. podatku od nieruchomości,
  6. w pewnych przypadkach podatku od czynności cywilnoprawnych.

Omówimy je pokrótce poniżej:

Ad 1 – podatek od świadczeń dla beneficjentów

W przypadku wypłaty świadczeń na rzecz beneficjentów i fundatora, fundacja rodzinna będzie zobowiązana do zapłaty podatku CIT w wysokości 15% wartości tych świadczeń.

Powyższa stawka podatku jest jednolita i ma zastosowanie do wszystkich świadczeń przekazanych lub postawionych do dyspozycji beneficjentowi lub fundatorowi, czyli obejmuje:

  1. środki pieniężne, 
  2. rzeczy lub prawa przeniesione na beneficjenta albo oddane beneficjentowi do korzystania przez fundację rodzinną,
  3. mienie otrzymane przez beneficjenta w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej,
  4. świadczenia w postaci ukrytych zysków.

Ad 2 – podatek od przychodów z budynków

Fundacja rodzinna będzie zobowiązana do płacenia podatku od przychodów budynków jeżeli wartość nieruchomości w majątku fundacji rodzinnej przekracza 10 milionów złotych. 

Podatek od przychodu ze środka trwałego będącego budynkiem (podatek od przychodów z budynków), obowiązuje fundację rodzinną, gdy dany budynek:

  1. stanowi własność albo współwłasność fundacji rodzinnej;
  2. jest składnikiem majątku związanym z działalnością gospodarczą prowadzoną przez fundację rodzinną;
  3. został oddany w całości albo w części do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze;
  4. jest położony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Przychodem ze środka trwałego będącego budynkiem jest wartość początkowa podlegającego opodatkowaniu środka trwałego:

  1. ustalona na pierwszy dzień każdego miesiąca wynikająca z prowadzonej ewidencji;
  2. ustalona na dzień wprowadzenia środka trwałego do ewidencji, w miesiącu, w którym środek trwały został do niej wprowadzony.

Pod pojęciem „przychód” w tym przypadku należy rozumieć wartość budynków lub ich części wynikającą z ewidencji, a zatem podstawa opodatkowania nie ma związku z wysokością przychodów uzyskiwanych z tytułu oddania budynków do odpłatnego używania.

Podstawę opodatkowania stanowi suma przychodów z poszczególnych budynków, pomniejszona o kwotę 10 000 000 zł. Podatek od przychodów z budynków wynosi 0,035% podstawy opodatkowania za każdy miesiąc.

Ad 3 – podatek od dochodów z tzw. działalności niedozwolonej

W sytuacji, gdy fundacja osiągnie dochód z działalności wykraczającej poza ustawowo dopuszczalny zakres, stawka podatku CIT od tak uzyskanego dochodu wynosi 25% podstawy opodatkowania.

Fundacja rodzinna może w takiej sytuacji pomniejszyć przychód podatkowy z takiej działalności o związane z nim koszty uzyskania przychodu. Fundacja rodzinna może także w takiej sytuacji być podatnikiem VAT, co należy przeanalizować z uwzględnieniem konkretnego przedmiotu działalności.

Ad 4 – podatek VAT

Fundacja rodzinna w pewnych sytuacjach będzie musiała zarejestrować się jako czynny podatnik VAT. Zarówno w zakresie działalności dozwolonej, jak i w szerszym zakresie, jeżeli taka działalność będzie prowadzona pomimo niekorzystnych skutków podatkowych.

Fundacja rodzinna może także posiadać status podatnika VAT zwolnionego, zwłaszcza że ustawa wprost przewiduje możliwość prowadzenia przez fundację działalności zwolnionej przedmiotowo z VAT (np. udzielanie pożyczek, zbywanie udziałów/akcji).

Dostawa towarów bądź świadczenie usług przez fundację rodzinną podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie wówczas, gdy fundacja rodzinna będzie posiadała status podatnika VAT, a dodatkowo działającego w takim charakterze w odniesieniu do danej transakcji. Istotnym dla określenia, że w odniesieniu do konkretnej dostawy/usługi mamy do czynienia z podatnikiem podatku VAT jest stwierdzenie, że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy.

Definicja działalności gospodarczej zawarta w ustawie o VAT, ma charakter uniwersalny, pozwalający na objęcie pojęciem „podatnik” tych wszystkich podmiotów, które prowadzą określoną działalność, występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym. Ponadto, działalność gospodarczą stanowi wykorzystywanie towarów w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Przez ciągłe wykorzystywanie składników majątku należy rozumieć takie wykorzystywanie majątku, które charakteryzuje się powtarzalnością lub długim okresem trwania. Zatem czerpanie dochodów ze składnika majątku wskazuje na prowadzenie działalności gospodarczej.

Z założenia fundacja rodzinna jest osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów, dodatkowo przepisy ustawy o fundacji precyzują zakres prowadzenia przez nią działalności gospodarczej wymieniając szereg czynności jakie fundacja rodzinna może wykonywać w ramach swojej działalności (patrz pytanie nr 27).

W uzasadnieniu do projektu ustawy o fundacji wskazano m.in., że „skutki podatkowe w zakresie VAT transakcji i zdarzeń dokonywanych w związku z wprowadzeniem do systemu prawnego fundacji rodzinnej będą określane w konkretnych stanach faktycznych w oparciu o istniejące krajowe przepisy o VAT z uwzględnieniem regulacji wynikających z dyrektywy VAT i innych przepisów unijnych. Ustawa nie wprowadza zmian w tym zakresie”.

Biorąc pod uwagę powyższe, w sytuacji wykonywania czynności wpisujących się w definicję dostawy towarów czy świadczenia usług, w tym również w zakresie zbywania bądź udostępniania mienia, gd fundacja rodzinna będzie dokonywała tych czynności w sposób ciągły dla celów zarobkowych, bez względu na cel czy rezultat tej działalności, w takiej sytuacji będzie uznana za podatnika prowadzącego działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT.

Ad 5 – podatek od nieruchomości 

Fundacja rodzinna będzie podatnikiem podatku od nieruchomości, jeżeli jest:

  1. właścicielem albo współwłaścicielem nieruchomości lub obiektów budowlanych,
  2. posiadaczem samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych,
  3. użytkownikiem wieczystym gruntów.

Obowiązek podatkowy powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstały okoliczności uzasadniające powstanie obowiązku podatkowego. Taką okolicznością może być na przykład kupno gruntu, budynku lub budowli.

Przedmiotem opodatkowania podatkiem od nieruchomości są:

  1. grunty,
  2. budynki lub ich części,
  3. budowle, czyli obiekty, które nie są budynkami, lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Nie ma obowiązku zapłaty podatku od nieruchomości od użytków rolnych lub lasów, chyba że są zajęte na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej – wtedy również należy zapłacić podatek od nieruchomości.

Ad 6 – podatek od czynności cywilnoprawnych

Podatek od czynności cywilnoprawnych dotyczy określonych czynności, wskazanych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC). Przykładowe czynności cywilnoprawne, które podlegają pod PCC, to: umowa sprzedaży, umowa pożyczki, umowa spółki. 

Podatnikiem PCC, jest strona czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu, wskazana w ustawie. Przykładowo do zapłaty podatku przy:

  • umowie sprzedaży – zobowiązany jest kupujący
  • umowie pożyczki – zobowiązany jest biorący pożyczkę,
  • ustanowieniu hipoteki – zobowiązany jest składający oświadczenia woli o ustanowieniu hipoteki
  • umowie spółki cywilnej – zobowiązani są wspólnicy, 
  • przy pozostałych umowach spółki – zobowiązana jest spółka.

Podatnicy zobowiązani do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych mają obowiązek, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych – PCC-3 oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Jeżeli podatek dotyczy czynności cywilnoprawnych dokonanych w formie aktu notarialnego, podatnik nie ma obowiązku składania deklaracji PCC-3 i opłaty podatku – wówczas notariusz sporządzający akt notarialny sporządza w imieniu podatnika deklarację i wpłaca podatek. 

40. Czy fundacja rodzinna ma obowiązek składać zeznania podatkowe?

Fundacja rodzinna jest obowiązana złożyć do urzędu skarbowego deklarację, według ustalonego wzoru, o wysokości dochodu (przychodu) osiągniętego w roku podatkowym ‒ w terminie do końca trzeciego miesiąca roku następnego.

_____

Wszystkie wpisy z serii 100 Q&A – kliknij tutaj.