Sztuczna inteligencja (AI) coraz śmielej wkracza w świat prawników, transformując metody pracy, optymalizując procesy oraz kreując nowe możliwości.
W 2023 roku we współpracy z 25 naukowcami z obszaru AI i prawa przygotowaliśmy globalny raport, który dotyczy kilku zagadnień. Zaprosiliśmy do badania 203 firmy z całego świata, od tych najmniejszych zatrudniających od 1-10 prawników, aż po największe sieciowe firmy zatrudniające tysiące prawników. Zapytaliśmy ich o wiedzę na temat sztucznej inteligencji i stopień otwartości na narzędzia oparte na niej; o to, jaka powtarzalna praca w kancelariach może być zastąpiona przez AI i jakimi narzędziami można tego dokonać o przewidywania prawników odnośnie tego, w jaki sposób AI zmieni sposób pracy w branży oraz o wyzwania i ryzyka z tym związane; a także o narzędzia, których dziś prawnicy używają i kryteria, którymi kierują się wybierając je. Firmy, które nam odpowiedziały na ankietę reprezentują łącznie ponad 50.000 prawników i 100.000 pracowników. Jest to zatem bardzo reprezentatywna próba.
Wyniki, które uzyskaliśmy są bardzo interesujące. Aż 51% firm prawniczych używa już narzędzi opartych o AI, a dodatkowo 12% aktywnie ich szuka. W ocenie firm niemal 40% zadań prawników może być zastąpionych przez sztuczną inteligencję. Ta liczba jest wyższa wśród firm, których kluczowym zakresem działania jest prowadzenie sporów sądowych – one są gotowe zastąpić ludzi algorytmami w odniesieniu do ponad połowy zadań. Zapytaliśmy prawników, jak bardzo są otwarci na adaptację sztucznej inteligencji. Ponad 80% ankietowanych uznało, że sztuczna inteligencja zrewolucjonizuje rynek prawniczy w ciągu 3 lat. Prawnicy nie obawiają się jednak, że zostaną zastąpieni przez roboty i algorytmy. Pełen tekst raportu można pobrać na stronie globalailawreport.com.
W Polsce prawnicy nadal skupiają się na AI w rozrywce
Tymczasem najnowsze wyniki z Polski wskazują na znaczące opóźnienie w adaptacji tych technologii w porównaniu do opisanych wyżej trendów światowych. W kwietniu 2024 roku Wydawnictwo CH Beck wydało Raport Legal Tech. Przepytało 202 prawników pracujących w kancelariach na temat ich podejścia do technologii. I wyniki te różnią się bardzo od globalnych.
Dane z polskiego rynku wskazują, że jedynie 19,8% prawników w Polsce korzysta z AI. Różnice są również widoczne w rodzaju wykorzystywanych narzędzi. Na świecie dominują systemy do automatyzacji dokumentów (34% odpowiedzi), badania stanu prawnego (24%) oraz analizy kontraktów (22%). W Polsce natomiast prawnicy nadal skupiają się na AI w rozrywce (30%) i tłumaczeniach (17%), a tylko 10% korzysta z niej do pracy ściśle prawniczej z dokumentami. Świadczy to o bardzo konserwatywnym podejściu polskich prawników do technologii.
Z naszego globalnego raportu wynikało, że prawnicy na świecie mają sporą wiedzę na temat sztucznej inteligencji. Aż 68% z nich odpowiedziało, że czerpie ją aktywnie ze swej sieci znajomych, a 59% uczestniczy w eventach, gdzie mówi się o AI. Tymczasem z polskiego raportu wynika, iż tylko 25% ankietowanych uważa, że wie o AI dużo a prawie połowa nie wie nic, lub niemal nic.
Co łączy prawników z Polski i ze świata
Wspólnym mianownikiem obu raportów są pytania o szanse i wyzwania związane z wykorzystaniem AI w praktyce prawa. Prawnicy na świecie dostrzegają, że sztuczna inteligencja pozwala na poprawę efektywności pracy – tak odpowiedziało aż 87% ankietowanych w globalnym raporcie. Tę samą szansę dostrzega tylko 34% polskich prawników. W naszym raporcie firmy prawnicze dostrzegają również dużą szansę na unikanie błędów – 57% i skalowanie biznesu – 32% – za pomocą AI. Prawnicy w Polsce niemal nie widzą innych szans związanych z korzystaniem z robotów czy algorytmów. Tylko 11% mówi o tym, że mogą ułatwić pisanie pism, 9% – szukanie informacji. Niemal nie dostrzegają korzyści związanych z redukcją kosztów (4%) i poprawą współpracy z klientami (niespełna 2% odpowiedzi). Co ciekawe polscy ankietowani nie dostrzegają również wielu zagrożeń związanych z bezpiecznym implementowaniem sztucznej inteligencji. Tylko 33% obawia się jakości wyników AI a 21% naruszeń tajemnicy zawodowej. Tymczasem na świecie prawnicy obawiają się przede wszystkim braku regulacji dotyczących AI – aż 80%, a ponad 60% wskazuje AI jako wyzwanie dla prywatności i poufności danych, a także dokładności porad prawnych.
To co natomiast łączy prawników z Polski i świata jest brak obawy o bycie zastąpionym przez algorytmy. Tylko 13% polskich i 11% prawników na świecie podnosi tę obawę.
Wyniki naszego raportu wskazują, że już w najbliższym czasie sztuczna inteligencja będzie towarzyszem codziennej pracy prawnika, a zdolność do zarządzania projektami napędzanymi przez AI oraz biegłość w wykorzystaniu narzędzi staną się kluczowymi kompetencjami na prawniczym rynku pracy. Firmy, które efektywnie integrują AI, zyskują znaczącą przewagę konkurencyjną, stając się liderami rynku. Jednak zanim to się stanie, polski sektor prawny stoi przed wyzwaniem zwiększenia swojej wiedzy i adaptacji nowych technologii. Inwestycje w szkolenia, zrozumienie możliwości, jakie oferuje AI, oraz śmiałe wdrażanie nowych rozwiązań są kluczowe dla zwiększenia efektywności i konkurencyjności polskich prawników.
autorzy: Michał Jackowski, prof. Uniwersytet SWPS, Michał Araszkiewicz, UJ
Artykuł został opublikowany 9 maja 2024 roku w dzienniku Rzeczpospolita