54. Czy fundator odpowiada za zobowiązania fundacji rodzinnej?
Fundator nie odpowiada za zobowiązania fundacji. Fundacja rodzinna odpowiada solidarnie z fundatorem za zobowiązania fundatora powstałe przed powstaniem fundacji, w tym z tytułu obowiązku alimentacyjnego.
55. Na czym polega solidarna odpowiedzialność fundacji rodzinnej za długi i zobowiązania fundatora?
Jeżeli fundator posiadał długi przed założeniem fundacji, wierzyciel będzie mógł prowadzić egzekucję z majątku fundacji do wartości składników majątku wniesionych do fundacji. Stan tych składników zostanie oceniony według stanu na dzień ich wniesienia do fundacji, ale zgodnie z ich cenami na dzień zaspokojenia wierzyciela.
Fundacja rodzinna, co do zasady, nie odpowiada za zobowiązania fundatora powstałe po jej założeniu. Pewne odmienności w zakresie tej odpowiedzialności dotyczą jednak zobowiązań alimentacyjnych, bowiem odpowiedzialności tej nie można wyłączyć czy złagodzić bez zgody osoby uprawnionej do alimentów.
Jeżeli natomiast obowiązek alimentacyjny powstanie już po ustanowieniu fundacji, wówczas w przypadku, gdy egzekucja alimentów z majątku osobistego fundatora okaże się bezskuteczna, uprawniony do alimentów może prowadzić egzekucję z majątku fundacji. Samo powództwo może zostać wniesione jeszcze przed uzyskaniem postanowienia o bezskuteczności postępowania egzekucyjnego wobec fundatora.
Co ważne, odpowiedzialność fundacji za zobowiązania alimentacyjne jest ograniczona do wartości majątku wniesionego do fundacji przez fundatora, według stanu na dzień wniesienia tego majątku, ale cen – na dzień zaspokojenia wierzyciela. W takiej sytuacji tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko fundatorowi sąd nadaje klauzulę wykonalności przeciwko fundacji rodzinnej.
Podsumowując, fundacja ponosi odpowiedzialność za zobowiązania alimentacyjne fundatora, jeżeli egzekucja przeciwko fundatorowi okaże się bezskuteczna, jak również wtedy, gdy jest oczywiste, że egzekucja ta będzie bezskuteczna. W takiej sytuacji alimenty można egzekwować z majątku fundacji bez dodatkowego jej pozywania.
56. Kiedy należy przyjąć proporcję wartości mienia przypadającą na fundatora?
Ustawa wymaga, aby dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych w spisie mienia fundacji rodzinnej określona została proporcja wartości mienia wniesionego do fundacji rodzinnej przez każdego z fundatorów lub przez fundację rodzinną.
Mienie wniesione do fundacji rodzinnej w drodze darowizny albo spadku przez:
- fundatora lub jego małżonka, zstępnych, wstępnych lub rodzeństwo ‒ uważa się za wniesione przez fundatora,
- inne osoby – uważa się za wniesione przez fundację rodzinną.
Proporcję określa się w części, w jakiej pozostaje suma wartości składników mienia wniesionego do fundacji rodzinnej przypadająca na tego fundatora lub fundację rodzinną, do wartości sumy mienia wniesionego przez wszystkich fundatorów i fundację rodzinną.
W spisie majątku powinna być zamieszczana informacja o aktualnych proporcjach przypadających na każdego z fundatorów oraz fundację rodzinną, ponieważ część otrzymanego przez beneficjenta (w tym fundatora będącego jednocześnie beneficjentem) świadczenia od fundacji rodzinnej odpowiadająca proporcji przypadającej na tego fundatora lub beneficjenta zaliczanego do tzw. „grupy zero” tego fundatora w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn, będzie zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych.
Proporcja ta będzie określana w części w jakiej pozostaje suma wartości składników mienia wniesionego do fundacji rodzinnej przypadająca na tego fundatora lub fundację rodzinną, do wartości sumy mienia, wniesionych przez wszystkich fundatorów i fundację rodzinną. Analogicznie, również część przychodów fundatora albo osoby będącej w stosunku do fundatora osobą zaliczaną do tzw. „grupy zero” tego fundatora w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn, będzie zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych w tej samej proporcji.
Proporcja powinna być aktualizowana każdorazowo w przypadku wniesienia mienia do fundacji rodzinnej.
57. Czy uprawnienie beneficjenta do otrzymania świadczenia z fundacji rodzinnej może być przyznane pod warunkiem albo z zastrzeżeniem terminu?
Świadczenie od fundacji rodzinnej może być przyznane pod warunkiem albo z zastrzeżeniem terminu. Fundator może zatem zastrzec w statucie, że dany beneficjent będzie uprawniony do otrzymania świadczenia np. po uzyskaniu dyplomu uczelni wyższej, osiągnięcia danego wieku itp.
58. Kto i w jakiej formie decyduje o wypłacie świadczenia na rzecz beneficjenta?
Fundacja wypłaca bądź wydaje świadczenia na wniosek beneficjenta wpisanego na listę beneficjentów, złożony zarządowi na piśmie lub w formie dokumentowej.
Spełnienie świadczenia na rzecz beneficjenta przez zarząd fundacji rodzinnej nie może zagrozić wypłacalności fundacji rodzinnej wobec jej wierzycieli nie będących beneficjentami i każdorazowo jest uzależnione od bieżącej sytuacji finansowej fundacji rodzinnej. W takiej sytuacji zarząd może odmówić spełnienia świadczenia jednorazowego na rzecz beneficjenta. W przypadku wstrzymania spełnienia świadczeń okresowych, bieg terminu spełnienia świadczeń okresowych ulega zawieszeniu do czasu poprawy sytuacji finansowej fundacji rodzinnej.
Zarząd każdorazowo informuje beneficjenta o sposobie rozpoznania wniosku o wypłatę świadczeń. W przypadku zawieszenia spełnienia świadczenia okresowego, zarząd niezwłocznie po powzięciu wiadomości o zaistnieniu przesłanek do zawieszenia spełnienia świadczenia poinformuje uprawnionego beneficjenta o zawieszeniu spełnienia świadczenia, wskazując na przyczyny i przewidywany okres zawieszenia świadczenia.
W przypadku śmierci bądź niezdolności beneficjentów klasy A, beneficjenci pozostałych klas będą uprawnieni do pobierania z fundacji rodzinnej świadczeń za zgodą rady nadzorczej, wyrażonej w formie uchwały, a w przypadku niepowołania, odwołania albo rozwiązania rady nadzorczej – za zgodą zgromadzenia beneficjentów.
59. Czy fundacja rodzinna może wypłacać świadczenia na poczet obowiązku alimentacyjnego spoczywającego na fundatorze?
W pierwszej kolejności, fundacja rodzinna ma obowiązek zaspokoić roszczenia osób, wobec których fundatora obciąża obowiązek alimentacyjny. Nie może to prowadzić do pokrzywdzenia beneficjenta, wobec którego na fundatorze ciąży obowiązek alimentacyjny.
Beneficjent, wobec którego fundacja rodzinna spełnia obowiązek alimentacyjny obciążający fundatora, traci prawo do otrzymania świadczeń i mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej w części odpowiadającej tej sumie.
Spełnione przez fundację rodzinną na rzecz beneficjenta świadczenia oraz mienie, w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej, podlegają zaliczeniu na spełnienie obowiązku alimentacyjnego obciążającego fundatora.
60. Jakie uprawnienia posiada beneficjent?
Podstawowym prawem beneficjenta jest prawo do uzyskania świadczeń z fundacji rodzinnej określonych w statucie. Ponadto beneficjent, jeżeli fundator tak postanowi w statucie, uczestniczy w zgromadzeniu beneficjentów.
Beneficjent ma prawo do uzyskania informacji o działalności fundacji rodzinnej osobiście lub przez upoważnioną przez siebie osobę, w szczególności do żądania:
- wglądu do dokumentów fundacji rodzinnej, w tym statutu, sprawozdań finansowych i ksiąg rachunkowych, oraz sporządzania z nich kopii i notatek,
- przedstawienia wyjaśnień od zarządu
– z uwzględnieniem przepisów dotyczących ochrony danych osobowych.
61. Czy beneficjent może przenieść swoje uprawnienia na inną osobę?
Beneficjent nie może przenieść swoich uprawnień w stosunku do fundacji rodzinnej na rzecz innej osoby, ponieważ ustawa jest w tym zakresie rygorystyczna i wskazuje, że prawa i obowiązki beneficjenta są niezbywalne.
Beneficjent może jednak przenieść na rzecz innej osoby wierzytelność wobec fundacji o wypłatę świadczeń, które przysługują temu beneficjentowi na mocy statutu.
62. Czy beneficjent może zrzec się swoich uprawnień?
Zrzeczenie się uprawnień przez beneficjenta jest dopuszczalne i nie można tej możliwości wyłączyć czy ograniczyć w statucie. Beneficjent powinien w takiej sytuacji złożyć oświadczenie do rąk członków zarządu uprawnionych do reprezentacji fundacji rodzinnej. Ustawa wymaga dla oświadczenia o zrzeczeniu się uprawnień przez beneficjenta zachowania formy pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym.
Zrzeczenie się wszystkich uprawnień przez beneficjenta jest równoznaczne ze zrzeczeniem się statusu beneficjenta.
63. Czy wierzyciel fundatora może prowadzić egzekucję z majątku fundacji?
Fundacja rodzinna odpowiada solidarnie z fundatorem za jego zobowiązania powstałe przed jej ustanowieniem, w tym z tytułu obowiązku alimentacyjnego. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć.
Fundacja rodzinna odpowiada także za wykonanie powstałego po jej ustanowieniu obowiązku alimentacyjnego obciążającego fundatora. W przypadku gdy egzekucja z majątku fundatora obowiązku alimentacyjnego powstałego po ustanowieniu fundacji rodzinnej okaże się bezskuteczna, uprawniony może prowadzić egzekucję z majątku fundacji rodzinnej.
Dopuszczalne jest wniesienie powództwa przeciwko fundacji rodzinnej, zanim egzekucja z majątku fundatora okaże się bezskuteczna.
Odpowiedzialność fundacji rodzinnej ograniczona jest jednak do wartości mienia wniesionego przez fundatora według stanu z chwili wniesienia, a według cen z chwili zaspokojenia wierzyciela.
64. Kto ponosi odpowiedzialność za zobowiązania fundacji?
Fundator nie odpowiada za zobowiązania fundacji rodzinnej.
Przeniesienie mienia na fundację rodzinną przerywa związek między tym mieniem a jego dotychczasowym właścicielem (fundatorem), dlatego fundator nie odpowiada za zobowiązania fundacji rodzinnej.
Od momentu nabycia mienia, fundacja rodzinna samodzielnie odpowiada za to mienie i związane z nim albo własną aktywnością zobowiązania. Fundator nie jest odpowiedzialny za zobowiązania fundacji, co stanowi jedną z kluczowych zalet fundacji rodzinnej. Fundacja rodzinna zapewnia też pewien stopień ochrony majątku fundatora przed roszczeniami wierzycieli, co jest ważnym elementem ochrony interesów fundatora.
65. Jaka jest minimalna wartość mienia, którą fundator powinien wnieść do fundacji rodzinnej?
Utworzenie fundacji rodzinnej wiąże się z obowiązkiem wniesienia przez fundatora mienia na pokrycie funduszu założycielskiego o wartości rynkowej nie niższej niż 100 000 zł. Dokładną wartość mienia należy określić w statucie (art. 17 i art. 19 ustawy o FR).
66. Czy fundator może wycofać do swojego majątku mienie wniesione do fundacji rodzinnej?
Fundacja rodzinna, w trakcie funkcjonowania, nie może zwracać fundatorowi mienia wniesionego na pokrycie funduszu założycielskiego ani w całości, ani w części. Zwrot na rzecz fundatora mienia wniesionego na pokrycie funduszu założycielskiego jest możliwy wyłącznie w przypadku rozwiązania fundacji rodzinnej. Może to rodzić skutki podatkowe.
