Czy przerwa na kawę wlicza się do czasu pracy? Co z przerwami przy pracy zdalnej? I czy pracodawca może odmówić pracownikowi chwili odpoczynku? Na te i inne pytania odpowiedziała nasza prawniczka, Milena Waszak, w audycji „Tylko szczerze” emitowanej na antenie Polskiego Radia. Program ma formę otwartego forum, w którym eksperci i słuchacze rozmawiają na bieżące tematy społeczne.

Tematem audycji była regulacja przerw w pracy – zagadnienie, które w praktyce budzi wiele pytań i niejednokrotnie prowadzi do sporów między pracownikami a pracodawcami.

Co przewiduje Kodeks pracy w zakresie przerw?

Zgodnie z art. 134 Kodeksu pracy, pracownikowi przysługuje:

  • 15 minut przerwy, jeśli dobowy wymiar pracy przekracza 6 godzin – przerwa ta jest wliczana do czasu pracy,
  • kolejna 15-minutowa przerwa, jeśli czas pracy przekracza 9 godzin, również wliczana do czasu pracy,
  • trzecia 15-minutowa przerwa przy jeszcze dłuższym czasie pracy (np. 16 godzin) – również wliczana do czasu pracy.

Co ważne, ustawa nie narzuca sposobu wykorzystania tej przerwy – może być to czas na posiłek, odpoczynek, spacer, chwilę wytchnienia przy kawie lub inna forma regeneracji.

Przerwa dodatkowa – kiedy i na jakich zasadach?

Pracodawca może wprowadzić – w porozumieniu z pracownikami – dodatkową przerwę, trwającą do 60 minut, przeznaczoną na odpoczynek lub załatwianie spraw osobistych. W odróżnieniu od przerwy kodeksowej, ta forma nie jest wliczana do czasu pracy – oznacza to, że:

  • czas ten należy odpracować,
  • lub zostanie odpowiednio potrącony z wynagrodzenia.

To elastyczne narzędzie, które może być przydatne w organizacji pracy, jednak powinno być stosowane transparentnie i z poszanowaniem interesu obu stron.

Przerwy przy pracy przy komputerze – o czym trzeba pamiętać?

Warto również przypomnieć o przepisach dotyczących pracowników wykonujących obowiązki przy komputerze. Zgodnie z rozporządzeniem BHP:

  • po każdej godzinie pracy przy komputerze, pracownikowi przysługuje co najmniej 5 minut przerwy,
  • przerwa ta jest wliczana do czasu pracy i służy ochronie zdrowia – przede wszystkim wzroku oraz kręgosłupa (zmiana pozycji, ruch).

Ograniczanie prawa do takich przerw jest niezgodne z przepisami prawa pracy.

Praca zdalna – jak wygląda kontrola przerw?

W kontekście rosnącej popularności pracy zdalnej, pojawia się pytanie o możliwość jej monitorowania. Milena wyjaśniła, że choć pracodawca ma ograniczone możliwości bezpośredniej kontroli, istnieją legalne metody ewidencjonowania aktywności, m.in.:

  • rozliczanie zadań i czasu pracy w dedykowanych systemach,
  • monitorowanie logowania się do systemu, aktywności na służbowym sprzęcie,
  • ustalenie jasnych reguł dotyczących przerw – z uwzględnieniem charakteru pracy zdalnej.

Zawsze jednak warunkiem legalności jest poinformowanie pracownika o stosowanych metodach monitoringu.

Kiedy można reagować?

Jeśli pracownik nie ma możliwości skorzystania z przysługujących mu przerw, powinien:

  1. Porozmawiać z przełożonym i wyjaśnić sytuację,
  2. W razie braku efektów – zgłosić sprawę do Państwowej Inspekcji Pracy.

Ochrona prawa do odpoczynku jest elementem dbałości o zdrowie pracownika i efektywność jego pracy.

Równowaga ma znaczenie

Jak podkreśliła Milena w rozmowie na antenie Polskiego Radia, przerwy to nie tylko przywilej, ale też element dobrze zorganizowanego środowiska pracy. Pracodawcy mają prawo oczekiwać efektywnego wykorzystania czasu pracy – ale również obowiązek szanować regulacje chroniące pracowników. Właściwy balans i otwarty dialog między stronami to klucz do sprawnego i zgodnego z prawem funkcjonowania organizacji.