Ochrona przedsiębiorców prowadzących jednoosobowe działalności gospodarcze

Przepisy dotyczące konsumenta, zawarte w art. 3851–3853 stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Nowy przepis aktualizuje zasady dotyczące konsumentów, które stosować będzie należało również wobec przedsiębiorców objętych ochroną tj.:

Postanowienia umowy nieuzgodnione indywidualnie z 1 os. przedsiębiorcą objętym ochroną nie będą wiążące, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (klauzule abuzywne). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść 1 os. przedsiębiorca nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego przez kontrahenta (np. sprzedawcę, usługodawcę).

Postanowienia umowne są sprzeczne z dobrymi obyczajami, jeżeli nie można racjonalnie spodziewać się, iż osoba przyjęłaby takie postanowienie w drodze negocjacji indywidualnych. Z kolei rażące naruszenie interesów oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków wynikających z umowy na niekorzyść 1 os. przedsiębiorcy, skutkującą niekorzystnym ukształtowaniem jego sytuacji ekonomicznej oraz jego nierzetelnym traktowaniem.

Oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny.

Przykładowy katalog postanowień niedozwolonych, który będzie stosowany wobec 1 os. przedsiębiorcy objętego ochroną wskazuje art. 385 3 KC. Postanowienia niedozwolone to takie, które:

1. wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność względem 1 os. przedsiębiorcy za szkody na osobie;

2. wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem   os. przedsiębiorcy za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania;

3. wyłączają lub istotnie ograniczają potrącenie wierzytelności 1 os. przedsiębiorcy z wierzytelnością drugiej strony;

4. przewidują postanowienia, z którymi 1 os. przedsiębiorcy nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy;

5. zezwalają kontrahentowi 1 os. przedsiębiorcy na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wynikających z umowy bez zgody  1 os. przedsiębiorcy;

6. uzależniają zawarcie umowy od przyrzeczenia przez 1 os. przedsiębiorcy zawierania w przyszłości dalszych umów podobnego rodzaju;

7. uzależniają zawarcie, treść lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, niemającej bezpośredniego związku z umową zawierającą oceniane postanowienie;

8. uzależniają spełnienie świadczenia od okoliczności zależnych tylko od woli kontrahenta 1 os. przedsiębiorcy;

9. przyznają kontrahentowi 1 os. przedsiębiorcy uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy;

10. uprawniają kontrahenta 1 os. przedsiębiorcy do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie;

11. przyznają tylko kontrahentowi 1 os. przedsiębiorcy uprawnienie do stwierdzania zgodności świadczenia z umową;

12. wyłączają obowiązek zwrotu 1 os. przedsiębiorcy uiszczonej zapłaty za świadczenie niespełnione w całości lub części, jeżeli  1 os. przedsiębiorcy zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania;

13. przewidują utratę prawa żądania zwrotu świadczenia 1 os. przedsiębiorcy spełnionego wcześniej niż świadczenie kontrahenta, gdy strony wypowiadają, rozwiązują lub odstępują od umowy;

14. pozbawiają wyłącznie 1 os. przedsiębiorcy uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia;

15. zastrzegają dla kontrahenta 1 os. przedsiębiorcy uprawnienie wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieoznaczony, bez wskazania ważnych przyczyn i stosownego terminu wypowiedzenia;

16. nakładają wyłącznie na 1 os. przedsiębiorcę obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy;

17. nakładają na 1 os. przedsiębiorcę, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego;

18. stanowią, że umowa zawarta na czas oznaczony ulega przedłużeniu, o ile  1 os. przedsiębiorca, dla którego zastrzeżono rażąco krótki termin, nie złoży przeciwnego oświadczenia;

19. przewidują wyłącznie dla kontrahenta 1 os. przedsiębiorcy jednostronne uprawnienie do zmiany, bez ważnych przyczyn, istotnych cech świadczenia;

20. przewidują uprawnienie kontrahenta 1 os. przedsiębiorcy do określenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa odstąpienia od umowy;

21. uzależniają odpowiedzialność kontrahenta  1 os. przedsiębiorcy od wykonania zobowiązań przez osoby, za pośrednictwem których kontrahent  1 os. przedsiębiorcy zawiera umowę lub przy których pomocy wykonuje swoje zobowiązanie, albo uzależniają tę odpowiedzialność od spełnienia przez  1 os. przedsiębiorcę nadmiernie uciążliwych formalności;

22. przewidują obowiązek wykonania zobowiązania przez  1 os. przedsiębiorcę mimo niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez jego kontrahenta;

23. wyłączają jurysdykcję sądów polskich lub poddają sprawę pod rozstrzygnięcie sądu polubownego polskiego lub zagranicznego albo innego organu, a także narzucają rozpoznanie sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy.

Art. 556⁴ KC

Zawarte w niniejszym dziale przepisy dotyczące konsumenta, z wyjątkiem art. 558 § 1 zdanie drugie, stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Korzystne rozwiązania obowiązujące dotychczas wyłącznie konsumentów w zakresie rękojmi rzeczy sprzedanej będą dotyczyć również 1. os. przedsiębiorców objętych ochroną w tym:

• będzie obowiązywało domniemanie istnienia wady w chwili zakupu, jeżeli wada fizyczna została stwierdzona przed upływem roku od dnia wydania rzeczy sprzedanej, 
• w przypadku, w którym sprzedawca zaproponuje usunięcie wady,  1 os. przedsiębiorca będzie mógł żądać wymiany rzeczy na nową i odwrotnie, chyba że doprowadzenie rzeczy do zgodności z umową w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów w porównaniu ze sposobem proponowanym przez sprzedawcę,
• jeżeli kupujący zażądał wymiany rzeczy lub usunięcia wady albo złożył oświadczenie o obniżeniu ceny, określając kwotę, o którą cena ma być obniżona, a sprzedawca nie ustosunkuje się do reklamacji w ciągu 14 dni, będzie to oznaczało, że reklamacja została uznana,
• bieg terminu przedawnienia roszczenia o usunięcie wady lub wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od wad  nie może zakończyć się przed upływem dwóch lat od dnia wydania rzeczy kupującemu. 

Nadal będzie możliwe rozszerzenie, ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi, bezpośrednio w zawartej umowie z  1 os. przedsiębiorcą objętym ochroną.

Art. 556⁵ KC

Przepisów art. 563 oraz art. 567 § 2 dotyczących kupującego nie stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

1 os. przedsiębiorca objęty ochroną nie utraci uprawnienia z tytułu rękojmi, jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach danego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o wadzie, a w przypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później – jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej stwierdzeniu.

Przedsiębiorca objęty ochroną nie będzie miał obowiązku sprzedaży rzeczy jeżeli istnieje niebezpieczeństwo pogorszenia rzeczy. 

Art. 576⁵ KC

Przepisy dotyczące konsumenta, zawarte w niniejszym dziale, stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Sprzedawca, który poniósł koszty w związku z uwzględnieniem reklamacji 1 os. przedsiębiorcy objętego ochroną z tytuły rękojmi za wady fizyczne rzeczy będzie miał możliwość uzyskania odszkodowania od poprzednich sprzedawców wskutek których działań lub zaniechań rzecz stała się wadliwa. Odszkodowanie obejmuje zwrot wydatków niezbędnych w celu realizacji uprawnień 1 os. przedsiębiorcy, w szczególności związanych z wymianą lub usunięciem wady rzeczy sprzedanej, jej demontażem, transportem i ponownym zamontowaniem, a ponadto kwotę, o którą została obniżona cena rzeczy, oraz utracone korzyści.

Przepisy dotyczące konsumenta zawarte w niniejszym rozdziale stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla tej osoby charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

1 os. przedsiębiorcom objętym ochroną przyznaje się prawo odstąpienia od umowy zawartej na odległość np. przez internet lub poza lokalem przedsiębiorstwa bez podawania przyczyny, w zakresie umów, które nie zostały wyraźnie wyłączone w w/w ustawie. Podmioty zawierające umowę z 1 os. przedsiębiorcą objętym ochroną będą musiały niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania oświadczenia o odstąpieniu od umowy, zwrócić 1 os. przedsiębiorcy objętemu ochroną  wszystkie dokonane przez niego płatności, w tym koszty dostarczenia rzeczy. Zwrot płatności powinien natomiast nastąpić przy użyciu takiego samego sposobu zapłaty, jakiego użył 1 os. przedsiębiorca, chyba że wyraźnie zgodził się na inny sposób zwrotu, który nie wiąże się dla niego z żadnymi kosztami.

Najpóźniej w chwili wyrażenia przez 1 os. przedsiębiorcę objętego ochroną woli związania się umową na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa należy spełnić szeroki obowiązek informacyjny zgodnie z dotychczasowymi regulacjami dotyczącymi wyłącznie konsumentów. W przypadku uchybienia obowiązkowi informacyjnemu przedłużeniu może ulec termin na odstąpienie od umowy (nawet do 12 miesięcy od dnia upływu standardowego terminu 14 dni).