MF podpowiada co należy zrobić, żeby zachować należytą staranność

O należytej staranności podatnika pisaliśmy w naszym artykule Brak należytej staranności musi wykazać skarbówka oraz Uzasadnione podejrzenie nie wystarczy do stwierdzenia oszustwa podatkowego.

Minister Finansów i Szef Krajowej Administracji Skarbowej wypracowali Metodykę w zakresie oceny dochowania należytej staranności przez nabywców towarów w transakcjach handlowych, którą zaprezentowali 25 kwietnia 2018 roku w Ministerstwie Finansów, na spotkaniu kończącym etap konsultacji społecznych. Metodyka kierowana jest do urzędników administracji skarbowej, ale może też przydać się przedsiębiorcom.

CO ZNAJDZIEMY W METODYCE?

Metodyka podzielona jest na 3 części, w których znajdziemy kryteria formalne i kryteria transakcyjne weryfikacji kontrahenta:

1. ocena na etapie rozpoczęcia współpracy z kontrahentem,
2. ocena przy kontynuacji współpracy z kontrahentem,
3. ocena w razie płatności przy wykorzystaniu mechanizmu podzielonej płatności.

CO MUSIMY ZWERYFIKOWAĆ PRZY ROZPOCZĘCIU WSPÓŁPRACY Z KONTRAHENTEM?

Początkowo musimy zadbać o zweryfikowanie kontrahenta pod względem formalnym, tj.:

1. rejestracja kontrahenta w Krajowym Rejestrze Sądowym lub Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej – o ile taka rejestracja jest wymagana;
2. rejestracja kontrahenta w rejestrze podatników VAT na Portalu Podatkowym;
3. wpisanie do wykazu podmiotów, które zostały wykreślone przez naczelnika urzędu skarbowego z rejestru jako podatnicy VAT czynni lub które nie zostały zarejestrowane jako podatnicy VAT czynni;
4. kontrahent nie posiada albo nie przedstawił wymaganych koncesji lub zezwoleń wymaganych prawem;
5. osoby zawierające umowy/dokonujące transakcji nie posiadają umocowania do działania w imieniu kontrahenta.

Ponadto należy również zweryfikować kryteria transakcyjne. W tym zakresie podane są jedynie przykładowe obszary weryfikacji – sytuacje, które powinny skłonić do przyjrzenia się kontrahentowi –  bowiem w każdym przypadku możliwe jest wystąpienie innych okoliczności determinujących fakt próby dokonania oszustwa.

Do kryteriów transakcyjnych (obszarów ryzyka) można zaliczyć sytuacje, gdy:

1. transakcja została przeprowadzona bez ryzyka gospodarczego;
2. podatnik dokonał płatności gotówką lub skorzystał z obniżenia ceny w przypadku płatności gotówką, gdy wartość transakcji przekracza kwotę 15.000,00 zł;
3. podatnik zapłacił za towar przelewem na dwa odrębne rachunki bankowe, rachunek podmiotu trzeciego lub rachunek zagraniczny;
4. cena towaru oferowanego podatnikowi przez kontrahenta znacząco odbiega od ceny rynkowej bez ekonomicznego uzasadnienia;
5. podatnik nabył od kontrahenta towary, które należą do innej branży niż ta, w której działał kontrahent i których dotychczas podatnik od niego nie nabywał, jeżeli zamiana profilu działalności kontrahenta nie ma uzasadnienia ekonomicznego;
6. kontakt z kontrahentem lub osobą go reprezentującą nie był odpowiedni dla okoliczności danej transakcji;
7. kontrahent posiadał siedzibę lub miejsce prowadzenia działalności gospodarczej pod adresem, pod którym brak było oznak prowadzenia działalności gospodarczej;
8. wymagany przez kontrahenta od podatnika termin płatności był krótszy niż termin płatności oferowany przez innych dostawców z tej samej branży bez ekonomicznego uzasadnienia;
9. transakcja została zawarta na warunkach znacznie odbiegających od tych, które uznawane były w danej branży za gwarantujące bezpieczeństwo obrotu;
10. kontrahent dostarczał towary niezgodnie z wymaganiami jakościowymi określonymi w przepisach prawa powszechnie obowiązującego;
11. transakcja pomiędzy podatnikiem a kontrahentem nie była udokumentowana umową, zamówieniem lub innym potwierdzeniem warunków tej transakcji;
12. kontrahent będący spółką kapitałową dysponował kapitałem zakładowym niewspółmiernie niskim w stosunku do okoliczności transakcji;
13. kontrahent nie posiada zaplecza organizacyjno-technicznego odpowiedniego do rodzaju i skali prowadzonej działalności gospodarczej;
14. kontrahent nie dysponuje stroną internetową (lub nie jest obecny w mediach społecznościowych) z informacjami odpowiednimi do skali prowadzonej działalności, mimo że jest to przyjęte w danej branży.

NIŻSZE WYMOGI DLA STAŁYCH KONTRAHENTÓW

W przypadku kontrahenta, z którym już współdziałamy gospodarczo, wymogi wskazane przez fiskusa są już lżejsze.

Wśród wymogów formalnych znajdziemy:

1. regularne weryfikowanie czy kontrahent jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny;
2. regularne weryfikowanie czy kontrahent nie utracił wymaganych koncesji lub zezwoleń;
3. regularne weryfikowanie czy osoby zawierające umowę/dokonujące transakcji posiadają aktualne umocowanie do działania w imieniu kontrahenta;
4. regularne weryfikowanie, czy kontrahent został wpisany do prowadzonego przez Szefa KAS wykazu podmiotów, które zostały wykreślone przez naczelnika urzędu skarbowego z rejestru jako podatnicy VAT, chyba że rejestracja kontrahenta

została przywrócona w okresie późniejszym.

W takich przypadkach powinniśmy weryfikować następujące kryteria transakcyjne:

1. zawarcie transakcji bez ryzyka gospodarczego;
2. płatność gotówką albo obniżenie ceny w razie płatności gotówką – w przypadku gdy wartość transakcji przekracza 15.000,00 zł;
3. zapłata za towar na dwa odrębne rachunki bankowe, rachunek podmiotu trzeciego lub rachunek zagraniczny;
4. cena towaru znacząco odbiegała od ceny rynkowej – bez ekonomicznego uzasadnienia;
5. transakcja – bez ekonomicznego uzasadnienia – dotyczyła towarów, które należały do innej branży niż ta, w której działa kontrahent i których dotychczas podatnik od niego nie nabywał;
6. termin płatności za towar od podatnika był krótszy niż standardowy termin płatności – bez ekonomicznego uzasadnienia;
7. transakcja została przeprowadzona w warunkach znacznie odbiegających od tych, które uznawane były w danej branży za gwarantujące bezpieczeństwo obrotu;
8. kontrahent dostarczał towary niezgodne z wymaganiami jakościowymi określonymi w przepisach prawa powszechnie obowiązującego;
9. transakcja pomiędzy płatnikiem a kontrahentem nie została udokumentowana umową w formie pisemnej (w tym w formie elektronicznej), zamówieniem lub innym potwierdzeniem warunków transakcji;
10. w dotychczasowych transakcjach kontrahent bez uzasadnienia zmienił sposób transportu towaru.

ŁATWIEJ, GDY SKORZYSTAMY Z MECHANIZMU PODZIELONEJ PŁATNOŚCI…

Fiskus zagwarantował, że osoby, które korzystają z mechanizmu podzielonej płatności mają zapewnione domniemanie dochowania należytej staranności. Wskazane domniemanie nie będzie miało zastosowania, kiedy:

1. faktura została wystawiona przez podmiot nieistniejący;
2. faktura stwierdza czynności, które nie zostały dokonane;
3. faktura podaje kwoty, które są niezgodne z rzeczywistością;
4. faktura dokumentuje czynności prawne sprzeczne z ustawą albo mające na celu obejście ustawy, czynności prawne sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, a także czynności, w przypadku których oświadczenie woli zostało złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

PODSUMOWANIE

Ogólne wytyczne Ministra Finansów i Szefa KAS powinny zmienić restrykcyjne podejście organów podatkowych do wymogów stawianych podatnikom w zakresie zachowania należytej staranności. Jednak pytanie pozostaje nadal aktualne: czy faktycznie organy podatkowe będą interpretowały Metodykę pro tributario, a w konsekwencji, czy podatnicy mogą zacząć spać spokojnie.