Od ponad miesiąca obowiązuje Akt o usługach cyfrowych (DSA), który nie bez powodu jest nazywany konstytucją internetu, a główne zadanie jakie ma spełniać to skuteczna ochrona bezpieczeństwa użytkowników w internecie. Procedowany jest też projekt ustawy, która ma za zadanie uszczegółowić procedury i obowiązki zawarte w DSA z perspektywy prawa krajowego.

Pojawienie się DSA wiąże się przede wszystkim z nałożeniem różnych obowiązków i wymogów na dostawców usług pośrednich, czyli takich podmiotów, które świadczą:

  • usługi zwykłego przekazu – polegające na transmisji w sieci telekomunikacyjnej informacji przekazanych przez odbiorcę usługi lub na zapewnianiu dostępu do sieci telekomunikacyjnej,
  • usługi cachingu – polegające na transmisji w sieci telekomunikacyjnej informacji przekazanych przez odbiorcę usługi, obejmującą automatyczne, pośrednie i krótkotrwałe przechowywanie tej informacji, dokonywane wyłącznie w celu usprawnienia późniejszej transmisji informacji na żądanie innych odbiorców, oraz
  • usługi hostingu  – polegające na przechowywaniu informacji przekazanych przez odbiorcę usługi i na jego żądanie.

DSA dotyczy zatem na przykład mediów społecznościowych, sklepów z aplikacjami,  podmiotów świadczących usługi wyszukiwania, jak również zapewniających hosting w chmurze. Określone podmioty muszą wprowadzić konkretne procesy umożliwiające między innymi moderowanie treści i pozwalające użytkownikom na łatwe zgłaszanie treści, jak również muszą przewidzieć jasne procedury sprawiedliwego rozpatrywania takich zgłoszeń.

Ale o jakie treści chodzi?

Nowe obowiązki dostawców w ramach DSA odnoszą się w sumie do dwóch rodzajów treści:

  1. treści nielegalnych – czyli takich, które same w sobie lub przez odniesienie do działania, w tym sprzedaży produktów lub świadczenia usług, nie są zgodne z prawem Unii lub z prawem jakiegokolwiek państwa członkowskiego, a zatem będzie to właściwie każda treść, która jest sprzeczna z prawem, oraz
  2. treści niezgodnych z warunkami korzystania z usług – czyli tak naprawdę każde treści, które zostały wskazane przez dostawcę usługi pośredniej w regulaminie.

W przypadku pojawienia się takiej treści, dostawca usługi pośredniej musi podjąć odpowiednie działania, które umożliwią ich zwalczanie, na przykład poprzez depozycjonowanie, wyłączenie możliwości zarabiania na nich, jak również zablokowanie dostępu do nich lub ich usunięcie, a także nawet poprzez zawieszenie lub zamknięcie konta użytkownika – co nazywane jest przez DSA moderowaniem treści.

Co istotne, nie można moderować treści w sposób zupełnie dowolny. Jako dostawca usług pośrednich musimy wprowadzić konkretną procedurę dotyczącą zgłaszania treści, którą można podzielić na kilka etapów:

  1. zapewnienie użytkownikowi konkretnego sposobu umożliwiającego zgłoszenie określonej treści  – który to sposób powinien być łatwy dla użytkownika,
  2. potwierdzenie użytkownikowi, że otrzymaliśmy jego zgłoszenie – przy czym musimy upewnić się, że zgłoszenie zawiera wszystkie niezbędne elementy, takie jak przede wszystkim wyjaśnienie zgłoszenia oraz lokalizację treści. Jeśli zgłoszenie nie jest kompletne, możemy zwrócić się do użytkownika z prośbą o jego doprecyzowanie,
  3. wydanie decyzji wraz z uzasadnieniem – które musi być jasne i konkretne, dzięki któremu użytkownik zrozumie, dlaczego podjęliśmy określoną decyzję,
  4. przekazanie użytkownikowi informacji o decyzji oraz dodatkowo musimy też wskazać użytkownikowi w jaki sposób może złożyć odwołanie od takiej decyzji.

Każdy z etapów wymaga podjęcia odpowiednich działań przez dostawcę usług pośrednich i dostosowania obecnie obowiązujących u niego zasad działania tak, aby spełniały wymogi nałożone przez DSA. Dostosowanie obecnie obowiązujących regulaminów i procedur do DSA i wchodzących niedługo w życie przepisów polskiego prawa, które je wdrażają, niewątpliwie może być wyzwaniem, ale dzięki temu użytkownicy będą mogli zwiększyć swoją aktywność i łatwiej reagować na prezentowane informacje, m.in. poprzez możliwość skorzystania z przejrzystej procedury umożliwiającej zgłoszenie treści. Nowe rozwiązania z pewnością pomogą też w walce z nielegalnymi treściami w internecie.

Wychodząc naprzeciw trudnościom z jakimi mogą zmierzyć się użytkownicy, DSA przewiduje również uprzywilejowany tryb zgłaszania treści przez tzw. zaufane podmioty sygnalizujące. To nowo utworzony status, który ma być nadawany w oficjalnej procedurze podmiotom, które mają być profesjonalistami, posiadać odpowiednie doświadczenie i wiedzę. Zaufane podmioty sygnalizujące będą miały istotne znaczenie praktyczne – narażeni użytkownicy, którzy nie mają odwagi do samodzielnego zgłoszenia treści, będą mieć możliwość uzyskania dodatkowego wsparcia od zaufanych podmiotów sygnalizujących, a takie zgłoszenia będą traktowane priorytetowo.

Wdrożenie DSA

Pomimo tego, że DSA już obowiązuje, to nadal trzeba uregulować specjalne procedury krajowe, które umożliwią stosowanie przepisów wprowadzonych przez DSA w praktyce. W celu wdrożenia DSA, Rządowe Centrum Legislacji udostępniło projekt o zmianie Ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną – zaproponowana została m.in. specjalna procedura uzyskania wcześniej wspomnianego statusu zaufanego podmiotu sygnalizującego, który nadawać ma Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej.

Projekt przewiduje również dodatkowe narzędzia, z których może skorzystać Prezes UKE w trakcie procedury, m.in. w postaci zasięgnięcia opinii Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych lub innych organów administracji publicznej właściwych w sprawach zbieżnych z przedmiotem działalności podmiotu ubiegającego się o przyznanie statusu zaufanego podmiotu sygnalizującego. Prezes UKE będzie mieć również możliwość cofnięcia statusu zaufanego podmiotu sygnalizującego w razie stwierdzenia, że podmiot ten przestał spełniać warunki określone szczegółowo w DSA. Jednak na tę chwilę projekt ustawy nie wskazuje jednoznacznie od kiedy przedmiotowe cofnięcie byłoby skuteczne i jakie konsekwencje wiązałyby się ze zgłoszeniami, w których uczestniczy dany podmiot.

Projekt ustawy odnosi się również do innych kwestii, takich jak odpowiedzialność dostawców usług pośrednich, odpowiedzialność cywilna i postępowanie przed sądami, a także reguluje kwestię nakładania kar pieniężnych w przypadkach niewypełnienia obowiązków wynikających z DSA. Obecnie trwają konsultacje społeczne nad projektem, uwagi można zgłaszać do 14 kwietnia 2024 r.