Od 1 stycznia 2016 roku wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 9 października 2015 roku o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy Kodeks Cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z dnia 9 listopada 2015 roku, poz. 1830) zostały wprowadzone zmiany dotyczące naliczania odsetek, wywołując znaczne problemy w egzekucji należności z tytułu odsetek w zapadłych przed 1 stycznia 2016 roku wyroków, których ustawodawca nie przewidział. Należy się zastanowić, jakie znaczenie będzie miała ta zmiana dla komorników.

Oznaczenie odsetek w tytule egzekucyjnym po nowelizacji

Przed 1 stycznia 2016 roku, ustawa określała jednolitą wysokość odsetek kapitałowych i odsetek za opóźnienie. W związku z tym, w wydawanych przed 1 stycznia 2016 roku tytułach wykonawczych nie wskazywano na rozróżnienie pomiędzy odsetkami ustawowymi a odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Po wprowadzeniu tego rozróżnienia powstał więc problem. 

Nowelizacja, a problemy w egzekucji nowych odsetek „ustawowych”

Wejście w życie nowelizacji wywołało problem związany z zapadłymi już wyrokami oraz sposobem ich windykacji przez Komorników Sądowych. Zgodnie z dyspozycją art. 804 k.p.c. organ egzekucyjny związany jest treścią tytułu egzekucyjnego i nie posiada uprawnień do badania zasadności i wymagalności obowiązku nim objętego. Komornik Sądowy, jako organ egzekucyjny, nie może więc samodzielnie dokonywać oceny czy ma egzekwować należność na podstawie art. 359 k.c., czy też na podstawie art. 481 k.c.1.

W jaki sposób określić zatem odsetki zawarte w starszych wyrokach po wejściu w życie ustawy nowelizującej? 

Proponowane rozwiązania

Jak wskazuje Ministerstwo Sprawiedliwości: okoliczność, jaki przepis ma zastosowanie do odsetek wynikających z tytułu wykonawczego należnych po dacie wejścia w życie ustawy, zależy od tego, jakiego rodzaju odsetek dotyczy ten tytuł wykonawczy. Jeżeli obecnie dany tytuł obejmuje odsetki ustawowe, to należy do nich zastosować przepis określający wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie. Jeżeli natomiast dotyczy odsetek ustawowych (kapitałowych), to należy do nich zastosować przepis dotyczący tych właśnie odsetek. Nie należy zatem opierać się wyłącznie na literalnym znaczeniu określenia odsetki ustawowe, lecz uwzględnić rzeczywistą treść tytułu wykonawczego.

Przy określaniu należnych odsetek w treści tytułu wykonawczego, należy więc kierować się przedmiotem naliczania odsetek, tj. zbadać z jakiego powodu niniejsze odsetki są naliczane, np. gdy dłużnik spóźniał się ze spełnieniem danego świadczenia, należy naliczyć odsetki ustawowe za opóźnienie.

Istnieje również pogląd, że jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe w wysokości równej sumie stopy referencyjnej NBP i 3,5 punktów procentowych”2 tj. odsetki kapitałowe. Zgodnie bowiem z brzmieniem art. 359 par. 2 k.c. jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe2. W przypadku gdy w wyroku nie zostało bezsprzecznie wskazane jakie odsetki należą się wierzycielowi, to należy naliczać odsetki kapitałowe.

Równocześnie Ministerstwo Sprawiedliwości sygnalizuje, że na podstawie artykułu 352 k.p.c. istnieje możliwość skierowania wniosku o wykładnię wyroku do Sądu, który wydał niniejszy wyrok.  W odpowiedzi Sąd powinien dokładnie wskazać co miał na myśli wskazując na odsetki ustawowe. Niniejsze rozwiązanie zapewni dokładne wskazanie jakie odsetki Sąd miał na myśli w wyrokach przed 1 stycznia 2016 roku.

***

1 II Cz 383/16 – Postanowienie Sądu Okręgowego w Kaliszu

2  Kodeks cywilny. Dz.U.2017.459 t.j. z dnia 2017.03.02