Prawne aspekty ochrony wizerunku

Prawo do wizerunku zostało unormowane w polskim porządku prawnym zarówno w Ustawie Kodeks Cywilny z 1964 roku jak i Ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 1994 roku. Wyżej wymienione ustawy nie posługują się jednak definicją wizerunku.

Powszechnie przyjmuje się, że wizerunek to czyjaś podobizna, portret, fotografia, przy czym nie ma znaczenia w jaki sposób, jakimi środkami został ów wizerunek utrwalony. Jednocześnie wizerunek to także cechy charakterystyczne dla danej osoby pozwalające na jej identyfikację. W doktrynie wizerunek często obejmuje również elementy dodatkowe związane immanentnie z wizerunkiem i wykonywanym zawodem takie jak ubiór (w przypadku Sportowca z pewnością będzie to np. strój w którym występuje podczas rozgrywek czy strój w barwach reprezentacji kraju), makijaż czy charakterystyczne rekwizyty, które pozwalają na identyfikację danej osoby.

Przede wszystkim należy zaznaczyć, że rozpowszechnianie wizerunku danej osoby wymaga jej zezwolenia. Od powyższej zasady istnieją jednak pewne wyjątki, które zostały unormowane w Ustawie prawo autorskie i prawa pokrewne. W sytuacji bowiem, w której został rozpowszechniony wizerunek osoby powszechnie znanej czy też jeżeli wizerunek danej osoby utrwalano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych (w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych), taka zgoda nie będzie wymagana.

Ochronę wizerunku zapewnia także art. 23 Kodeksu cywilnego, który wymienia wizerunek jako jedno z dóbr osobistych, podlegających ochronie. Przy czym kodeksowa regulacja pozwala osobie której wizerunek został bezprawnie naruszony lub zagrożony naruszeniem, na żądanie zaniechania takiego działania oraz dopełnienia czynności potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia wizerunku. W aspekcie majątkowym osoba, której dobro zostało naruszone może żądać ponadto zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Komercjalizacja wizerunku Sportowca. Ograniczenia

Podstawową przesłanką nabycia prawa do wizerunku Sportowca będzie jego wyraźna zgoda. Jednakże aspekt komercjalizacji wizerunku podlega pewnym ograniczeniom, o których osoby zainteresowane nabyciem praw do wizerunku często zapominają. Zgodnie bowiem z art. 14 Ustawy o sporcie, Sportowiec będący członkiem kadry narodowej udostępnia, na zasadach wyłączności, swój wizerunek w stroju reprezentacji kraju Polskiemu Związkowi Sportowemu, a członek reprezentacji olimpijskiej udostępnia z chwilą powołania do reprezentacji olimpijskiej, swój wizerunek w stroju reprezentacji olimpijskiej Polskiemu Komitetowi Olimpijskiemu. Zarówno Polski Związek Sportowy, jaki i Polski Komitet Olimpijski są uprawnione do wykorzystania wizerunku Sportowca do swoich celów gospodarczych.

Powyższa regulacja stanowi, że tak naprawdę rozpowszechnianie wizerunku Sportowca (nawet za jego zgodą) w stroju reprezentacji kraju lub w stroju reprezentacji olimpijskiej będzie bezprawne, jeżeli dany podmiot nie uzyska zgody, a właściwie nie ”kupi” prawa do tego wizerunku. Pod pojęciem „kupna” rozumiemy natomiast uzyskanie prawa do wizerunku Sportowca, które najczęściej będzie odbywać się poprzez zawarcie Umowy pomiędzy podmiotem zainteresowanym nabyciem prawa do wizerunku w celach komercyjnych, a Polskim Związkiem Sportowym / Polskim Komitetem Olimpijskim. Umowy takie zazwyczaj zawierane są na kilka miesięcy i odpowiadają długości trwania kampanii reklamowej, oczywiście za odpowiednim do okresu obowiązywania Umowy wynagrodzeniem. Natomiast bezprawne wykorzystanie wizerunku Sportowca wiązać się może z wysokimi karami finansowymi dla takich podmiotów.