4 października 2018 roku Sejm przyjął ustawę o pracowniczych planach kapitałowych. Celem wprowadzenia nowych przepisów jest zwiększenie oszczędności Polaków. Według założeń, pracownicze plany kapitałowe (dalej PPK) mają być dobrowolne, powszechne i tworzone w celu systematycznego gromadzenia oszczędności przez pracowników, z przeznaczeniem na wypłatę po osiągnięciu przez nich 60 roku życia. Wszystkie środki zebrane w ramach PPK będą miały charakter prywatny i będą podlegać dziedziczeniu, co odróżnia PPK od OFE. System oszczędzania będzie współtworzony przez pracowników, pracodawców i państwo. Nieodłącznie wiąże się to z powstaniem szeregu nowych obowiązków po stronie pracodawcy. Zgodnie z art. 141 ustawy przepisy wejdą w życie 1 stycznia 2019 roku. Wyłączone spod tego obowiązku będą firmy, które prowadzą pracownicze programy emerytalne. Pracodawcy staną przez wyborem odpowiedniejszego dla siebie programu.

Obowiązki pracodawcy w związku z PPK

Każdy pracodawca (także ten zatrudniający osoby fizyczne wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług), zobligowany będzie do prowadzenia PPK. Pracodawcy będą pośrednikami między instytucjami finansowymi a płacącymi składki. Instytucją finansową w rozumieniu ustawy jest fundusz inwestycyjny zarządzany przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych, które zostało umieszczone w ewidencji PPK, fundusz emerytalny albo pracownicze towarzystwo emerytalne.

Pracodawca będzie zobligowany do zawarcia umowy o zarządzanie PPK z instytucją finansową w postaci elektronicznej pozwalającej na utrwalenie jej treści na trwałym nośniku.

Pracodawca powinien dokonać wyboru instytucji finansowej na podstawie oceny proponowanych przez instytucje finansowe warunków zarządzania środkami gromadzonymi w PPK, ich efektywności w zarządzaniu aktywami oraz posiadanego przez nie doświadczenia w zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi lub funduszami emerytalnymi. Pracodawca powinien dokonać wyboru mając na uwadze najszerzej rozumiany interes osób zatrudnionych.

Należy podkreślić, że wybór powinien zostać skonsultowany z zakładową organizacją związkową. Gdy organizacji takiej nie ma – w porozumieniu z reprezentacją osób zatrudnionych.

Wysokość składek w PPK

Składki w ramach PPK będą finansowane zarówno przez pracodawcę jak i pracownika.

Składka podstawowa dla pracodawcy wyniesie 1,5% wynagrodzenia. Natomiast pracownik będzie odprowadzał do PPK 2% swojego wynagrodzenia. Osoby zarabiające mniej niż 120% minimalnego wynagrodzenia mają możliwość zredukowania składki do 0,5%.

Pracodawca może zadeklarować w umowie o zarządzanie PPK dokonywanie wpłaty dodatkowej w wysokości do 2,5% wynagrodzenia. Wpłata dodatkowa może być różnicowana ze względu na długość okresu zatrudnienia albo na podstawie postanowień regulaminu wynagrodzeń lub układu zbiorowego pracy, obowiązujących u pracodawcy.

Pracownik również może zadeklarować wpłatę dodatkową w wysokości do 2% wynagrodzenia. Wysokość wpłaty dodatkowej pracownik określi w deklaracji składanej pracodawcy.

W związku z powyższym, na konto pracownika w PPK będzie wpływała kwota od 3,5% do 8% wynagrodzenia.

Warto dodać, że każdy pracodawca samodzielnie będzie mógł wybrać podmiot, w który będzie inwestował pieniądze. Ważne jest jednak to, że opłata dla podmiotu zarządzającego nie może być wyższa niż 0,6% wartości aktywów netto. Uczestnicy PPK będą mogli w każdym momencie zmienić instytucję zarządzającą jego składkami.

Wejście w życie PPK

Zgodnie z art. 134 ustawy o pracowniczych planach kapitałowych pierwsi pracodawcy będą zobligowani do wdrożenia przepisów już od połowy 2019 roku, według następujących etapów:

  •  od 1 lipca 2019 roku dla podmiotów, które zatrudniają co najmniej 250 osób,
  •  od 1 stycznia 2020 roku dla podmiotów zatrudniających co najmniej 50 osób,
  •  od 1 lipca 2020 roku dla podmiotów zatrudniających co najmniej 20 osób,
  •  od 1 stycznia 2021 roku dla wszystkich pozostałych podmiotów oraz osób zatrudnionych w jednostkach sektora finansów publicznych.

Wypłata lub wycofanie środków z PPK

Wypłata środków pracownikom nastąpi na wniosek pracownika po ukończeniu przez niego 60 roku życia. Część zgromadzonych środków (25%) będzie wypłaconych jednorazowo, a pozostałe 75% będzie wypłacane co do zasady w 120 miesięcznych ratach. Środki zgromadzone na koncie będą podlegały dziedziczeniu.

Istnieje możliwość wcześniejszej wypłaty zgromadzonych środków w razie choroby lub konieczności sfinansowania zakupu budynku lub lokalu mieszkalnego.

W pierwszym wypadku wypłaty będzie można dokonać w przypadku choroby pracownika, jego małżonka lub dziecka w wysokości do 25% bez konieczności zwrotu.

W drugim przypadku możemy posłużyć się zgromadzonymi oszczędnościami na zasadzie pożyczki. Środki trzeba będzie zwrócić do PPK w wyznaczonym czasie – maksymalnie do 15 lat od momentu ich wypłacenia.

Składki na PPK nie będą wliczane do wynagrodzenia

Składki wnoszone przez pracodawcę nie będą wliczane do wynagrodzenia pracownika, które stanowi podstawę ustalenia wysokości obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Jednocześnie uiszczane przez pracodawcę składki będą zaliczane do kosztów uzyskania przychodów.

Sankcje za nieprzestrzeganie przepisów dotyczących PPK

W związku z powyższym rozszerzono kompetencje Państwowej Inspekcji Pracy. Zgodnie z art. 127 ustawy o pracowniczych planach kapitałowych będzie uprawniona do kontroli przestrzegania obowiązków m.in. zawierania umów o prowadzenie i zarządzanie PPK oraz dokonywania wpłat do PPK. Będzie również uprawniona do ścigania wykroczeń o których mowa poniżej.

Ustawa przewiduje bardzo wysokie sankcje karne za nieprzestrzeganie nałożonych obowiązków przez pracodawców. Niedopełnienie obowiązku zawarcia umowy o zarządzanie PPK w przewidzianym przepisami terminie, podlega karze grzywny w wysokości do 1,5% funduszu wynagrodzeń u danego pracodawcy w roku obrotowym poprzedzającym popełnienie czynu zabronionego.

Dodatkowo, niedopełnienie obowiązku zawarcia w imieniu i na rzecz osoby zatrudnionej umowy o prowadzenie PPK w przewidzianym terminie, niedopełnienie obowiązku dokonywania wpłat do PPK w przewidzianym przepisami terminie, brak zgłoszenia wymaganych ustawą danych lub zgłoszenie nieprawdziwych danych albo udzielenie w tych sprawach nieprawdziwych wyjaśnień lub odmowa ich udzielenia, czy też w końcu nieprowadzenie dokumentacji związanej z obliczaniem wpłat do PPK, podlega karze grzywny w wysokości od 1.000 zł do nawet 1 mln złotych.

Wyłączenie od stosowania przepisów PPK – dobrowolny program PPE

Przepisów ustawy nie stosuje się do pracodawcy, który w dniu wejścia w życie ustawy prowadzi pracowniczy program emerytalny (dalej PPE) oraz nalicza i odprowadza składki podstawowe w rozumieniu ustawy o pracowniczych programach emerytalnych do PPE w wysokości co najmniej 3,5% wynagrodzenia w rozumieniu art. 2 pkt 15 ustawy o pracowniczych programach emerytalnych, jeżeli do PPE przystąpiło co najmniej 25% osób zatrudnionych w danym podmiocie zatrudniającym.

Podsumowanie

Pracownicze Plany Kapitałowe będą dodatkowym obciążeniem dla pracodawców. Pierwsi pracodawcy są obowiązani do stosowania nowych przepisów już od lipca 2019 roku. Dobrze już teraz zweryfikować, czy firma będzie zobligowana do wdrożenia PPK, a jak tak to od kiedy, aby zdążyć przygotować się do spełnienia nowych obowiązków i uniknąć grożących sankcji.

Wyjściem dla sceptycznych jest założenie PPE. Więcej o nim napiszemy w kolejnym artykule.