Szef Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) wydał kolejną Opinię Zabezpieczającą dotyczącą kwestii związanych z opodatkowaniem fundacji rodzinnych. Tym razem przedmiotem oceny było zastosowanie ogólnej klauzuli unikania opodatkowania (ang. general anti-abuse rules; GAAR) dla celów związanych z exitem, czyli wniesieniem akcji do fundacji rodzinnej, a następnie ich sprzedażą.
Oczywiście bardziej uważni obserwatorzy rynku zauważyli, że jeszcze na długo przed wydaniem opinii zabezpieczającej z lutego 2024 roku, do fundacji rodzinnej zostały wniesione udziały STS Holding należące do rodziny Juroszków, które to dosłownie po kilku dniach zostały sprzedane. Dlatego część zainteresowanych fundacjami rodzinnymi stwierdziła, że skoro “duży” zastosował takie rozwiązanie w praktyce, to nie należy bać się zastosowania GAAR. Kolejna część podeszła do tematu ze sceptycyzmem. O tym co zmienia lutowa opinia zabezpieczająca dowiecie się z poniższego artykułu.
Co to właściwie jest GAAR?
Organ podatkowy może zastosować klauzulę GAAR, jeżeli stwierdzi, że zaistniały łącznie cztery przesłanki:
- korzyść podatkowa powstała na skutek działania podatnika,
- osiągnięcie korzyści podatkowej było jedynym, głównym lub jednym z głównych celów dokonania czynności,
- sposób działania był sztuczny,
- osiągnięcie korzyści nastąpiło w sposób sprzeczny w danych okolicznościach z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu.
W kontekście istotności pozostałych celów, poza celem uniknięcia opodatkowania, w ostatnich orzeczeniach Naczelnego Sądu Administracyjnego przyjęto, że dla uznania, że czynność została podjęta w celu uniknięcia opodatkowania wystarczającym jest, że dana czynność została podjęta przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, a pozostałe cele ekonomiczne lub gospodarcze należy uznać za mało istotne.
W efekcie zastosowania GAAR, za niebyłe uznaje się czynności i zdarzenia, które zostały podjęte bądź wykorzystane do unikania opodatkowania, a podatek (oraz odsetki) nalicza się tak, jakby do nich nie doszło.
Jak to się ma do fundacji rodzinnych?
Założenie fundacji rodzinnej prawie zawsze wiąże się z korzyściami podatkowymi, nie oznacza to jednak automatycznie, że mamy do czynienia z unikaniem opodatkowania. Podstawowe znaczenie ma cel, jaki przyświecał fundatorowi przy zakładaniu fundacji rodzinnej. Jeżeli zakładając fundację rodzinną kierowaliśmy się wyłącznie preferencją podatkową, istnieje wysokie ryzyko, że klauzula GAAR zostanie przez organ skutecznie zastosowana.
Ryzyko zastosowania klauzuli GAAR wzrośnie w sytuacji, gdy fundacja rodzinna została utworzona jako wehikuł czysto transakcyjny, na przykład, gdy fundator (podatnik) na krótko przed planowaną transakcją sprzedaży udziałów powołuje do życia generyczną fundację rodzinną, wnosi do niej udziały, fundacja dokonuje sprzedaży udziałów, a zysk osiągnięty na transakcji wypłacany jest fundatorowi w ramach likwidacji fundacji. W tej sytuacji bez wykorzystania fundacji rodzinnej podatnik musiałby zapłacić 19% PIT w roku, w którym doszło do sprzedaży.
Co na to KAS?
Ostatnia opinia zabezpieczająca KAS została wydana w następującym stanie faktycznym. Podatnik zamierzał wnieść do fundacji rodzinnej majątek, w tym akcje, w stosunku do których od jakiegoś czasu podejmował działania zmierzające do zbycia (w tym zatrudnił doradcę inwestycyjnego). Na chwilę składania wniosku co prawda nie było nabywcy zainteresowanego akcjami, ale podatnik nie zrezygnował z planu ich zbycia. Korzyści uzyskane ze zbycia akcji miały być natomiast przeznaczone na dalszą działalność inwestycyjną.
Przede wszystkim KAS przyjął, że w przedmiotowej sprawie wyczerpana jest pierwsza z przesłanek – wskutek działania podatnika powstanie korzyść podatkowa.
Dalej, niezależnie od istnienia innych okoliczności biznesowych, ekonomicznych i sukcesyjnych KAS przyjął, że podatnik nie wniósłby akcji do fundacji rodzinnej gdyby nie preferencja podatkowa i na tej podstawie przyjął, że osiągnięcie korzyści podatkowej jest jednym z głównych celów dokonania czynności. Zatem druga przesłanka zastosowania klauzuli GAAR została spełniona.
W zakresie sztuczności czynności KAS oparł swoje rozstrzygnięcie na innych okolicznościach związanych z utworzeniem fundacji tj. wniesieniem do fundacji innego mienia niż akcje, czerpaniem przez fundację przychodów z dywidend oraz wynagrodzeń z tytułu umorzeń, ale również okoliczności związane z zabezpieczeniem biznesu na wypadek śmierci fundatora. Fundacja rodzinna została bowiem w tym przypadku założona w celu zabezpieczenia rodziny, w tym małoletnich dzieci na wypadek śmierci fundatora. W innym przypadku odziedziczenie akcji przez małoletnich wiązałoby się z koniecznością uzyskiwania zgód sądu rodzinnego na czynności przekraczające zwykły zarząd majątkiem, co doprowadziłoby do paraliżu prowadzonego biznesu.
W zakresie sprzeczności pomiędzy osiągnięciem korzyści podatkowej a przepisami, KAS przyjął, że powołanie fundacji rodzinnej oraz sposób jej działania ściśle powiązane są z istotnymi celami ekonomicznymi i sukcesyjnymi, w szczególności w zakresie zabezpieczenia małoletnich dzieci.
Wobec niespełnienia dwóch z czterech przesłanek działanie podatnika zostało zaklasyfikowane jako niestanowiące unikania opodatkowania, co stanowi bardzo dobrą informację dla wszystkich tych, którzy planują exit, a następnie reinwestycję pozyskanych w ten sposób środków.
