Odpowiedzialność prokurenta

Zgodnie z treścią znowelizowanego art. 21 Prawa upadłościowego obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki spoczywa już nie tylko na tym, kto może reprezentować spółkę, ale na każdym, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami.

NOWELIZACJA

Wprowadzenie powyższej zmiany wywołało dyskusję na temat tego, czy do kręgu osób zobowiązanych do złożenia wniosku w postępowaniu upadłościowym jest zaliczany prokurent, którego pozycja jest zbliżona do pozycji członka zarządu. Zdania na temat możliwości pociągnięcia prokurenta do odpowiedzialności z tego tytułu są podzielone, a w kwestii tej nie wypowiedział się dotychczas żaden sąd. Starając się jednak odpowiedzieć na to pytanie należy w pierwszej kolejności pochylić się nad pojęciem i istotą samej prokury.

PROKURA

Prokura jest szczególnym rodzajem pełnomocnictwa, będącego wynikiem jednostronnej czynności prawnej mocodawcy. Zgodnie z brzmieniem art. 109¹ Kodeksu cywilnego jest to pełnomocnictwo udzielone przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru, obejmujące swym zakresem umocowanie do dokonywania w imieniu i na rzecz mocodawcy czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Prokura, jako rodzaj pełnomocnictwa, nie nakłada na prokurenta obowiązku dokonania określonej czynności, a jedynie upoważnia go do jej wykonania.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ

Po dokonaniu gruntownej analizy doktryny oraz samego uzasadnienia do Projektu Ustawy Prawo restrukturyzacyjne (druk 2824) należy za trafne uznać stanowisko zgodnie, z którym prokurent nie jest legitymowany do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy, w imieniu którego występuje, a co za tym idzie, nie ponosi odpowiedzialności z tytułu jego niezłożenia.

Z literalnej wykładni przepisu art. 21 ust. 2 Prawa upadłościowego wynika, że odpowiedzialność za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym terminie ponosi osoba, której prawo do reprezentacji i prowadzenia spraw przedsiębiorcy wynika z ustawy, umowy lub statutu spółki. Ustawodawca do powyższego katalogu (zamkniętego) nie zaliczył jednostronnych czynności prawnych, wobec czego należy uznać, że prokurent nie znajduje się w kręgu osób zobowiązanych do złożenia takiego wniosku.

Prawidłowość tego poglądu potwierdza także fakt, że umocowanie prokurenta jest umocowaniem do dokonywania czynności sądowych oraz pozasądowych w imieniu i na rzecz mocodawcy. Tak ujętej prokury nie można utożsamiać z łącznym prawem do reprezentacji i do prowadzenia spraw spółki, które są pojęciami znacznie szerszymi.