Taksonomia jest potoczną nazwą nadaną rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje oraz zmiany rozporządzenia (UE) 2019/2088. Stanowi ona zbiór ogólnoeuropejskich zasad i technicznych wskaźników, które odzwierciedlają cele i ambicje klimatyczne UE dla poszczególnych obszarów gospodarki. Jest też odpowiedzią UE na zachodzące zmiany klimatyczne oraz szansą na zwiększenie skali zrównoważonych inwestycji. Jakie obowiązki dla przedsiębiorców się z nią wiążą?
CZEMU MA SŁUŻYĆ TAKSONOMIA?
Głównym celem Taksonomii jest wprowadzenie uniwersalnych standardów mających zweryfikować to czy dana działalność jest zrównoważona środowiskowo. Ustanawia ona systemem klasyfikacji, który po spełnieniu konkretnych przesłanek pozwala na uznanie określonej działalności za zrównoważoną środowiskowo. Nowe przepisy nakładające konieczność spełnienia określonych wymogów przez inwestorów, przedsiębiorców i instytucje finansowe mają przyczynić się do zwiększenia zakresu ochrony środowiska oraz wspierać przedsiębiorców w wyborze bardziej ekologicznych alternatyw działania.
Rozporządzenie określa nadrzędne warunki, które musi spełnić dana działalność gospodarcza, aby mogła zostać zakwalifikowana jako działalność zrównoważona środowiskowo. Warunki, które pozwalają uznać daną działalność za zrównoważoną są następujące:
- przyczynia się znacząco do realizacji co najmniej jednego z sześciu celów środowiskowych;
- nie szkodzi znacząco żadnemu z celów środowiskowych;
- odbywa się zgodnie z minimalnymi gwarancjami;
- spełnia techniczne kryteria kwalifikacji ustanowione przez Komisję.
Za główne cele środowiskowe, na podstawie rozporządzenia, zostały uznane:
- łagodzenie zmiany klimatu;
- adaptacja do zmian klimatu;
- zrównoważone użytkowanie i ochrona zasobów wodnych i morskich;
- przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym;
- zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola;
- ochrona i odbudowa różnorodności biologicznej i ekosystemów.
Jednocześnie, szczegółowe informacje dotyczące spełniania poszczególnych celów są określane w aktach delegowanych do rozporządzenia.
OD KIEDY OBOWIĄZEK RAPORTOWANIA?
Taksonomia została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w dniu 22 czerwca 2020 r. i weszła w życie w dniu 12 lipca 2020 r. W tym miejscu warto przypomnieć, że w zakresie stosowania prawa UE – w odniesieniu do rozporządzeń i decyzji poszczególne kraje UE zobowiązane są do ich stosowania z dniem wejścia w życie. W przypadku dyrektywy – kraje te są z kolei zobowiązane włączyć je w określonym czasie do swojego ustawodawstwa (dyrektywy wymagają zatem odpowiedniej implementacji do porządku krajowego).
Obowiązek stosowania kryteriów wynikających z Taksonomii oraz wskazywania ich w sprawozdaniach niefinansowych i informacjach o produktach dla celów środowiskowych wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2022 r.
Na ten moment, głównymi podmiotami zobligowanymi do raportowania, zgodnie z ww. rozporządzeniem są:
- podmioty z sektora finansowego (objęte SFRD – rozporządzenie (UE)2019/2088 w sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych), które oferują „zielone” produkty i usługi finansowe – podmioty te zobowiązane są do ujawnienia, w jakim stopniu działalność przyczynia się do realizacji wskazanych celów oraz jaki procent inwestycji (obrót, CAPEX lub OPEX) jest zgodny z jej wymogami;
- spółki giełdowe (objęte NFDR – dyrektywą 2014/95/UE o ujawnianiu informacji niefinansowych) – wskazane jednostki zainteresowania publicznego (JZP) zobowiązane są do ujawnienia, czy i w jakim stopniu ich działalność biznesowa jest zgodna z założeniami Taksonomii poprzez wskazanie, jaki odsetek obrotu, CAPEX-u i OPEX-u w danym roku przyczynił się do realizacji celów wyszczególnionych w Taksonomii.
Od 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. przedsiębiorstwa zobligowane są ujawniać wyłącznie udział procentowy działalności gospodarczej objętej zakresem Taksonomii i działalności gospodarczej poza zakresem Taksonomii (tylko na bazie PKD) w łącznym obrocie, kapitale i wydatkach operacyjnych oraz informacje jakościowe. Od 1 stycznia 2023 r. przedsiębiorstwa będą zobowiązane do ujawniania wszystkich informacje ilościowych wymaganych przez Załączniki do rozporządzenia delegowanego (w tym m.in. udział procentowy działalności gospodarczej zgodnej z Taksonomią – tj. zrównoważonej środowiskowo – w łącznym obrocie, kapitale i wydatkach operacyjnych w wielu przekrojach prezentacyjnych).
OBOWIĄZEK RAPORTOWANIA NA GRUNCIE USTAWY O RACHUNKOWOŚCI
Do raportowania informacji niefinansowych na podstawie Taksonomii UE są obecnie zobowiązane podmioty, które publikują oświadczenia na temat informacji niefinansowych lub sprawozdania na temat informacji niefinansowych, zgodnie z wymogami ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. Przepisy ustawy o rachunkowości dotyczące raportowania niefinansowego są implementacją dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/95/UE z dnia 22 października 2014 r. w odniesieniu do ujawniania informacji niefinansowych i informacji dotyczących różnorodności przez niektóre duże jednostki oraz grupy (NFRD).
Zgodnie z ustawą podmioty podlegające obowiązkowi raportowania zobowiązane są do ujawniania w sprawozdaniu z działalności oświadczenia na temat informacji niefinansowych, które jako minimum powinno zawierać istotne informacje dotyczące kwestii środowiskowych, spraw społecznych i pracowniczych, poszanowania praw człowieka oraz przeciwdziałania korupcji i łapownictwu (tzw. sprawozdawczość w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu – CSR).
Do zamieszczania tych oświadczeń zobowiązane zostały jednostki wymienione w pkt 1 art. 49b ww. ustawy, które za rok obrotowy oraz rok poprzedzający przekroczyły określone parametry zatrudnienia:
- 500 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty oraz;
- 85 000 000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego lub 170 000 000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy.
POSZERZENIE OBOWIĄZKU RAPORTOWANIA
Odnosząc się do samego obowiązku sprawozdawczości należy wskazać, że Unia Europejska w przeciągu kilku kolejnych lat zaplanowała jego poszerzenie wobec kolejnych podmiotów. Na chwilę obecną Rada i Parlament Europejski zawarły porozumienie polityczne w sprawie ostatecznej treści dyrektywy w sprawie sprawozdawczości dotyczącej zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw (CSRD). Dyrektywa CSDR, mająca zastąpić NFRD, wprowadzi jednolity standard raportowania zrównoważonego rozwoju.
Nowe zasady raportowania:
- od 1 stycznia 2024 roku – obowiązek raportowania dla jednostek podlegających dyrektywie w sprawie sprawozdawczości niefinansowej (NFRD), które już dziś sporządzają raporty niefinansowe;
- od 1 stycznia 2025 roku – obowiązek raportowania dla dużych jednostek, które obecnie nie podlegają dyrektywie NFRD;
- od 2026 roku – obowiązek raportowania dla MŚP notowanych na giełdzie oraz małych i niezłożonych instytucji kredytowych i wewnętrznych zakładów ubezpieczeń.
—–
Źródła:
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie rocznych sprawozdań finansowych, skonsolidowanych sprawozdań finansowych i powiązanych sprawozdań niektórych rodzajów jednostek, zmieniająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/43/WE oraz uchylająca dyrektywy Rady 78/660/EWG i 83/349/EWG,
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/95/UE z dnia 22 października 2014 r. zmieniająca dyrektywę 2013/34/UE w odniesieniu do ujawniania informacji niefinansowych i informacji dotyczących różnorodności przez niektóre duże jednostki oraz grupy,
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje, zmieniające rozporządzenie (UE) 2019/2088,
- Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2021/2139 z dnia 4 czerwca 2021 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 poprzez ustanowienie technicznych kryteriów kwalifikacji służących określeniu warunków, na jakich dana działalność gospodarcza kwalifikuje się jako wnosząca istotny wkład w łagodzenie zmian klimatu lub w adaptację do zmian klimatu, a także określeniu, czy ta działalność gospodarcza nie wyrządza poważnych szkód względem żadnego z pozostałych celów środowiskowych,
- Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 217),
- Stanowisko Komisji Nadzoru Finansowego z dn. 12 marca 2021 r. ws. Taksonomii,
- Ustawa o rachunkowości, Komentarz, Helin 2017, wyd. 7,
- Interpretacja Stowarzyszenia Emitentów Giełdowych ws. obowiązku wynikającego z dyrektywy 2014/95/UE implementowanej do polskiego prawa ustawą z dn. 15 grudnia 2016 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 61).