Nowe PZP – czeka nas rewolucja w zamówieniach publicznych?

Projektowane rozwiązania zawierają szereg zmian w stosunku do aktualnie obowiązujących przepisów. PZP zyska m.in. nowe tryby, zmiany w zakresie postępowań odwoławczych, koncyliacyjnych, wykaz klauzul abuzywnych. Poszerzeniu ulegną także prerogatywy prezesa Urzędu Zamówień Publicznych.

Głównym katalizatorem wprowadzanych zmian jest zamiar poszerzenia dostępu do rynku zamówień publicznych dla mniejszych podmiotów, które dotychczas sporadycznie – z racji różnych ograniczeń – brały udziały w postępowaniach.

Ustawodawca zwrócił również uwagę na brak równowagi stron w stosunkach pomiędzy wykonawcami a zamawiającym, a także na liczne wątpliwości interpretacyjne w ustawie.

Konieczność wprowadzenia zmian w tym sektorze była postulowana od dawna, mało kto spodziewał się jednak, że planowane zmiany przybiorą tak szeroki wymiar.

Czy plany Ministerstwa można uznać za rewolucję w PZP? Bardziej adekwatne wydaje się raczej użycie terminu ewolucja, choć w niektórych sferach zamówienia publiczne zostaną uregulowane praktycznie od nowa.

Poniżej przedstawiam przykłady najistotniejszych zmian z perspektywy uczestników rynku zamówień publicznych.

1. Skarga na orzeczenia KIO – wyłącznie przed jednym sądem skargowym.

Znowelizowane przepisy zakładają, że skargi na wyroki Izby rozpatrywane będą – nie jak dotychczas – przez sąd okręgowy właściwy dla siedziby zamawiającego – ale przez Sąd Okręgowy w Warszawie.

Zmiana ma zapewnić fachowość orzeczeń rewidujących wyroki KIO – sprawy mają być rozpatrywane przez sędziów specjalizujących się w zamówieniach publicznych, co dotychczas stanowiło duży problem i często miało wpływ na merytoryczną wartość orzeczeń sądów.

2. Likwidacja ograniczeń we wnoszeniu odwołań w zamówieniach poniżej progów unijnych, określonych w art. 180 ust. 2.

Odwołanie w postępowaniach poniżej progów będzie zatem możliwie na takich samych zasadach jak przy większych zamówieniach.

3. Mniejsze opłaty skargowe.

Opłata ma zostać obniżona i wynosić maksymalnie 3-krotność wpisu od odwołania do KIO. Jej wysokość będzie zatem oscylować od 22,5 tysięcy aż do 80 tysięcy złotych.

Przedmiotowa zmiana może doprowadzić do wzrostu liczby postępowań skargowych, które obecnie nie cieszą się zbyt dużą popularnością.

4. Trzyosobowe składy orzekające KIO.

Postępowania odwoławcze mają być rozstrzygane – co do zasady – przez składy 3-osobowe Izby.

W przypadkach mniej skomplikowanych spraw, ustawa przewiduje wyjątki i umożliwia orzekania w składzie 1-osobowym.

Celem zmiany jest poszerzenie zakresu kompetencji składu orzekającego i zapewnienie możliwie najbardziej obiektywnego i fachowego orzecznictwa.

5. Wydział koncyliacyjny KIO.

W Izbie ma zostać wprowadzony specjalny wydział koncyliacyjny – ma on rozstrzygać spory, jakie powstały między stronami kontraktu, w trakcie realizacji.

Maksymalny okres rozwiązywania sporu może potrwać pół roku. Działania nowej izby mają usprawnić rozwiązywanie sporów pomiędzy wykonawcami i zamawiającymi, stanowiąc rodzaj arbitrażu przedsądowego.

6. Katalog klauzul abuzywnych

Katalog ma mieć charakter otwarty i zawierać przykłady postanowień naruszających przepisy PZP. Wykonawcy nie będą jednak ograniczeni przedmiotowym wykazem i otrzymają również prawo do kwestionowania przed Izbą także innych zapisów umownych.

Przykłady klauzul niedozwolonych:

•  postanowienia przewidujące naliczanie kar umownych za opóźnienie, wynikające z okoliczności niezależnych od wykonawcy;
•  rażąco wygórowane kary umowne; 
•  odpowiedzialność wykonawcy za realizację świadczeń, które nie były możliwe do przewidzenia przez wykonawcę na etapie składania oferty.

Zmiana jest efektem licznych postulatów wykonawców, którzy podnosili brak faktycznej możliwości kwestionowania często bardzo negatywnych dla nich wymagań zamawiającego.

7. Wprowadzenie obowiązkowych zapisów umownych

Na zamawiających nałożony zostanie obowiązek umieszczania w umowach konkretnych postanowień, mających na celu usprawnienie realizacji zamówień.

Jednym z przykładów jest konieczność opisowego określania terminu wykonania zamówienia – co ma pozwolić na możliwość dostosowania przebiegu wykonywania umowy do istniejących realiów. Ustawodawca wprowadził także konieczność uwzględniania obowiązkowych zaliczek i częściowych płatności przy umowach powyżej 12 miesięcy

8. Wdrożenie klauzul waloryzacyjnych

Od wejścia nowych przepisów w życie każda umowa o udzielenie zamówienia publicznego, zawarta na okres dłuższy niż 12 miesięcy, będzie musiała zawierać klauzulę waloryzacyjną. Wprowadzenie tej zmiany to pokłosie problemów, z jakimi obecnie borykają się wykonawcy, w związku ze wzrostem cen materiałów.

Najistotniejszy wydaje się jednak sam kształt, jaki klauzule przyjmą w umowach i dostosowanie ich do realiów rynkowych.

Projekt ustawy zakłada, że nowe przepisy zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2020 roku.