W trakcie realizacji umów podwykonawczych zawieranych w ramach wykonywania zamówień publicznych na roboty budowlane (w tym opartych na Warunkach Kontraktowych FIDIC(1)), niejednokrotnie pojawia się konieczność wykonania przez podwykonawcę tzw. prac dodatkowych, nieobjętych pierwotną umową. Jak sytuacja taka wpływa na odpowiedzialność solidarną zamawiającego?
Zgłoszenie podwykonawcy i solidarna odpowiedzialność zamawiającego
Zgodnie z procedurą przewidzianą w ustawie Prawo zamówień publicznych[2], wykonawca zobowiązany jest do zgłoszenia zamawiającemu umów podwykonawczych, przy czym w zależności od ich przedmiotu (roboty budowlane, usługi, dostawy), przewidziana została odmienna procedura zgłoszenia – dwuetapowa dla umów podwykonawczych, których przedmiotem są roboty budowlane (przedłożenie zamawiającemu już projektu umowy, a następnie – po jego akceptacji – przedłożenie poświadczonej za zgodność z oryginałem kopii zawartej umowy) oraz jednoetapowa dla umów podwykonawczych, których przedmiotem są dostawy lub usługi (przedłożenie kopii zawartej umowy, poświadczonej za zgodność z oryginałem)[3]. Zgodnie z art. 143c ust. 1 ustawy, akceptacja zgłoszenia przez zamawiającego skutkuje powstaniem po stronie zamawiającego solidarnej odpowiedzialności za zapłatę wymagalnego wynagrodzenia, przysługującego danemu podwykonawcy – w przypadku uchylania się przez wykonawcę od obowiązku zapłaty[4].
Prace dodatkowe a zasady odpowiedzialności solidarnej
W praktyce często zdarza się jednak, że już po zawarciu i zaakceptowaniu umowy podwykonawczej, pojawia się konieczność wykonania prac, które nie były objęte przedmiotem pierwotnie zawartej umowy – tzw. prac dodatkowych. Rodzi się wówczas pytanie, czy zamawiający – który na etapie zgłoszenia nie miał wiedzy o powierzeniu prac dodatkowych ani też o przewidzianym za nie wynagrodzeniu (wszak skoro nie były objęte przedmiotem pierwotnej umowy, nie mogły być również ujęte w dokonywanym wówczas zgłoszeniu) – ponosi solidarną odpowiedzialność również za wynagrodzenie przysługujące podwykonawcy z tytułu wykonania dodatkowych prac?
Odpowiadając na to pytanie, należy zwrócić uwagę na dwie kwestie. Po pierwsze – na zakres odpowiedzialności solidarnej. W tym aspekcie trzeba wskazać, że odpowiedzialność ta nie tylko obejmuje wyłącznie należne wynagrodzenie (bez odsetek), ale co więcej – obejmuje wyłącznie należności powstałe po zaakceptowaniu przez zamawiającego umowy o podwykonawstwo, której przedmiotem są roboty budowlane lub po przedłożeniu zamawiającemu poświadczonej za zgodność z oryginałem kopii umowy o podwykonawstwo, której przedmiotem są dostawy lub usługi[5]. Po drugie, wymagania dotyczące obowiązku zgłoszenia podwykonawców, w tym podwykonawców na usługi, stosuje się odpowiednio do zmian tej umowy o podwykonawstwo (art. 143b ust. 10 p.z.p.)[6]. Już sam ustawodawca przewidział więc potencjalną możliwość (a niekiedy wręcz konieczność) dokonywania zmian w umowie podwykonawczej już po jej zawarciu.
W świetle zatem obowiązujących przepisów solidarna odpowiedzialność zamawiającego za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy (w tym podwykonawcy na usługi) jest ograniczona do zakresu i treści dokonanego zgłoszenia. Zamawiający bowiem ma możliwość zweryfikowania tylko treści tego zgłoszenia co do zakresu prac, ustalonego wynagrodzenia, zgodności z Kontraktem etc. Wszelkie dokonane później zmiany, w tym w zakresie zlecenia prac dodatkowych oraz przysługującego za nie wynagrodzenia dodatkowego, winny podlegać ponownemu zgłoszeniu do zamawiającego, co jednoznacznie potwierdzają ustawa oraz Warunki Kontraktu.
W związku z powyższym, dla rozstrzygnięcia postawionego pytania kluczowe znaczenie będzie miało to, czy dokonana przez strony zmiana umowy podwykonawczej względem pierwotnie zawartej i zgłoszonej zamawiającemu – w tym zmiana co do zakresu powierzonych prac i należnego wynagrodzenia, np. z tytułu prac dodatkowych – została w odpowiedni sposób zgłoszona zamawiającemu. Od tego będzie zależało, czy zamawiający ponosi solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia, należnego podwykonawcy z tytułu wykonania prac dodatkowych.
Kancelaria DSK reprezentuje podwykonawców i wykonawców we wszelkich sprawach związanych z dochodzeniem zapłaty wynagrodzenia przez podwykonawców, w tym z tytułu wykonania prac dodatkowych. Kancelaria doradza również inżynierom kontraktu oraz zamawiającym w sprawach związanych z oceną istnienia solidarnej odpowiedzialności zamawiającego za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy.
Kontakt: Marta Dziewulska: m.dziewulska@dsk-kancelaria.pl
***
[1] Warunki Kontraktu na urządzenia i budowę z projektowaniem dla robót elektrycznych i mechanicznych oraz dla robót budowlanych i inżynieryjnych projektowanych przez wykonawcę.
[2] ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j.: Dz.U. z 2018 r., poz. 1986 z późn. zm., powoływana dalej jako „p.z.p.” lub „ustawa”).
[3] art. 143b p.z.p.
[4] art. 143b ust. 8 i art. 143c ust. 1 p.z.p. oraz SK 4.4 Warunków Kontraktu.
[5] art. 143c ust. 2 i 3 p.z.p. oraz SK 4.4 Warunków Kontraktu.
[6] analogicznie – SK 4.4 Warunków Kontraktu.