5 sierpnia 2025 roku Sejm przyjął nowelizację ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy, którą 7 sierpnia 2025 roku zatwierdził Senat. Obecnie ustawa oczekuje na podpis Prezydenta. Nowelizacja przewiduje przedłużenie ochrony czasowej do 4 marca 2026 roku oraz wprowadza szereg istotnych zmian, mających znaczenie dla osób, które przybyły do Polski w związku z wojną w Ukrainie.
Jaki jest główny cel nowelizacji ustawy?
Głównym celem ustawy jest eliminacja luk prawnych i ograniczenie możliwości nadużyć przy korzystaniu z ochrony czasowej. Nowelizacja przede wszystkim przedłuża obowiązywanie przepisów ochronnych dla obywateli Ukrainy oraz doprecyzowuje niektóre procedury administracyjne.
Działając w ramach systemu ochrony czasowej przewidzianego w prawie Unii Europejskiej, Polska dostosowuje przepisy do decyzji Rady UE, która wydłużyła okres obowiązywania ochrony do 4 marca 2026 roku. W praktyce oznacza to, że uchodźcy z Ukrainy nadal mogą korzystać z rozwiązań zapewniających im bezpieczeństwo socjalne i prawne na terenie Polski.
Jakie zmiany w zakresie obowiązywania przepisów ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy wprowadza nowelizacja?
Nowelizacja ustawy przewiduje w szczególności przedłużenie obowiązywania przepisów ustawy z dnia 12 marca 2022 roku o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa do dnia 4 marca 2026 roku. Zmiany obejmują w szczególności:
- Utrzymanie legalności pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium RP w związku z działaniami wojennymi, oraz zapewnienie im prawa do korzystania z rynku pracy, systemu edukacji, opieki zdrowotnej, świadczeń rodzinnych i socjalnych;
- Przedłużenie okresu ważności dokumentów wydanych obywatelom Ukrainy, w tym wiz krajowych, zezwoleń na pobyt czasowy, kart pobytu, polskich dokumentów tożsamości cudzoziemca oraz dokumentów „zgoda na pobyt tolerowany”, a także ustalenie okresu, w którym pobyt obywatela Ukrainy na terytorium RP uznaje się za legalny na podstawie wiz Schengen, dokumentów pobytowych wydanych przez państwa obszaru Schengen lub w ramach ruchu bezwizowego;
- Zawieszenie stosowania przepisów dotyczących wymaganego dochodu (art. 142 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach) w postępowaniach w sprawie udzielenia obywatelowi Ukrainy zezwolenia na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej, w przypadku gdy wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
W jaki sposób ustawa z 5 sierpnia 2025 r. zmienia zasady pobytu i wsparcia dla obywateli Ukrainy w Polsce?
Ustawa z 5 sierpnia 2025 roku wprowadza zmiany w przepisach dotyczących pomocy obywatelom Ukrainy przebywającym w Polsce w związku z konfliktem zbrojnym. Zmiany te, to m.in.:
- Wyłączenie krótkoterminowego ruchu granicznego – osoby przekraczające granicę tylko na krótko w ramach małego ruchu granicznego nie będą mogły korzystać z pełnych uprawnień przewidzianych ustawą.
- Usprawnienie rejestrów Straży Granicznej – usunięto wymóg własnoręcznego podpisu, doprecyzowano obowiązek wpisywania danych z dokumentów i dodano odciski palców dla pewnej identyfikacji.
- Zmiany w rejestrze PESEL – wprowadzono techniczne modyfikacje dotyczące rejestrowania zmian statusu obywateli Ukrainy.
- Ograniczenie zezwolenia na pobyt czasowy – zezwolenia wydawane w określonych sytuacjach (gdy obywatel Ukrainy nie spełnia wymogów lub okoliczności nie uzasadniają dłuższego pobytu) mogą być udzielone tylko raz.
- Aktualizacja wymogów dla statusu CUKR – uregulowano legalność pobytu osób, które do 4 marca 2026 r. złożą wniosek o status CUKR, do czasu wydania decyzji.
Jak zmiany prawne dotyczące obywateli Ukrainy wpływają na planowanie zatrudnienia i równowagę na polskim rynku pracy?
Zmiany przewidziane ustawą z 5 sierpnia 2025 roku wprowadzają większą przewidywalność i stabilność dla pracodawców zatrudniających obywateli Ukrainy. Przedłużenie legalności pobytu oraz pełnego dostępu do rynku pracy umożliwia firmom planowanie zatrudnienia w perspektywie długoterminowej, ograniczając ryzyko nagłych braków kadrowych.
Ponadto uproszczenie procedur administracyjnych i techniczne usprawnienia w rejestrach (PESEL, Straż Graniczna) przyspieszają proces legalizacji pobytu i ułatwiają weryfikację uprawnień pracowników. Dzięki temu pracodawcy mogą szybciej i pewniej rekrutować pracowników z Ukrainy, co pozytywnie wpływa na stabilność rynku pracy.
Podsumowanie
Ustawa z 5 sierpnia 2025 roku kontynuuje wsparcie dla obywateli Ukrainy przebywających w Polsce w związku z wojną. Najważniejszą zmianą jest przedłużenie ochrony do 4 marca 2026 roku, co pozwala uchodźcom dalej korzystać z praw do pracy, edukacji, opieki zdrowotnej i świadczeń socjalnych.
Nowelizacja odpowiada na realne potrzeby – zarówno uchodźców, jak i polskiej administracji. Usuwa luki prawne, usprawnia nadzór nad systemem i dostosowuje przepisy do wymogów UE.
AKTUALIZACJA
25 sierpnia Prezydent RP zawetował ustawę przewidującą przedłużenie legalnego pobytu obywateli Ukrainy do marca 2026 r. i jednocześnie złożył własny projekt. Nowa propozycja zakłada m.in.:
- świadczenia socjalne (w tym 800+) oraz darmową opiekę medyczną, ale tylko dla osób legalnie zatrudnionych, płacących podatki lub prowadzących działalność gospodarczą w Polsce,
- wydłużenie okresu wymaganego do uzyskania obywatelstwa polskiego z 3 do 10 lat.
Decyzja o wecie wprowadziła niepewność zarówno wśród obywateli Ukrainy przebywających w Polsce, jak i wśród pracodawców, którzy ich zatrudniają. Obecne przepisy gwarantują legalny pobyt jedynie do 30 września 2025 r., podczas gdy zawetowana ustawa przewidywała jego wydłużenie do 4 marca 2026 r.
Pracodawcy i zatrudnieni cudzoziemcy powinni uważnie śledzić dalszy proces legislacyjny, ponieważ jego wynik będzie miał bezpośredni wpływ na sytuację na rynku pracy.
***
Autorka, prof. Nataliia Mushak jest ukraińską adwokatką, profesorem prawa na Uniwersytecie Lotniczym w Kijowie i prawniczką w kancelarii DSK. Specjalizuje się m. in. w prawie UE.
O przepisach związanych z pracą i pobytem Ukraińców w Polsce pisała w artykułach:
