1 lipca 2024 roku w Polsce weszła w życie specjalna ustawa z dnia 15 maja 2024 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (Poz. 854). Nowe przepisy wprowadziły istotne zmiany dotyczące pobytu i zatrudnienia obywateli Ukrainy, które mają na celu ułatwienie ich integracji oraz zapewnienie stabilności prawnej. Jakie dokładnie zmiany zostały wprowadzone i co muszą wiedzieć pracodawcy oraz pracownicy?

Nowe zasady legalizacji pobytu i zatrudnienia

Ustawa wydłuża legalny pobyt obywateli Ukrainy w Polsce do 30 września 2025 roku. Aby jednak zatrudnienie ukraińskich pracowników było zgodne z prawem, muszą oni spełniać określone wymogi. Pracodawcy są zobowiązani do zadbania o legalność pobytu swoich pracowników na podstawie przepisów ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy.

Od 1 lipca 2024 r. pracodawcy mają obowiązek zgłosić zatrudnienie obywatela Ukrainy do Powiatowego Urzędu Pracy (PUP) w ciągu 14 dni od rozpoczęcia pracy. Zgłoszenie musi zawierać szczegółowe informacje dotyczące rodzaju umowy, stanowiska, miejsca pracy, wynagrodzenia oraz wymiaru czasu pracy.

Zmiany w zasadach uzyskiwania numeru PESEL UKR

Od 1 lipca 2024 r. zmieniły się również zasady dotyczące uzyskiwania numeru PESEL przez obywateli Ukrainy. Wcześniej mieli oni 30 dni na uzyskanie numeru PESEL po przybyciu do Polski. Teraz muszą to zrobić natychmiast po przyjeździe – w ciągu 1–2 dni. Dodatkowo, obowiązkowe jest posiadanie ważnego paszportu zagranicznego, co jest nowym wymogiem. Inne dokumenty, takie jak wewnętrzny paszport, prawo jazdy czy inny dokument tożsamości, nie są już wystarczające do uzyskania PESEL UKR.

Karta CUKR – nowa forma legalizacji pobytu

Nowelizacja wprowadza także nowy dokument – kartę CUKR (Czasowy Układ Kwalifikacyjny dla Rezydentów). Jest to specjalne zezwolenie na pobyt, które otwiera nową ścieżkę legalizacji dla obywateli Ukrainy objętych ochroną czasową. 

Karta CUKR daje jej posiadaczom takie same prawa jak innym cudzoziemcom, w tym dostęp do rynku pracy. Wydawana jest na trzy lata i umożliwia pracę bez konieczności uzyskiwania dodatkowego zezwolenia. Posiadacze karty CUKR muszą jednak zgłaszać każdą zmianę adresu wojewodzie w ciągu 15 dni.

Warunki uzyskania karty CUKR

Aby uzyskać kartę CUKR, obywatel Ukrainy musi spełnić kilka warunków:

  1. Status UKR na dzień 4 marca 2024 r. – Wnioskodawca musi posiadać status UKR (ochrony tymczasowej).
  2. PESEL UKR – Wnioskodawca musi mieć aktualny PESEL UKR w momencie składania wniosku.
  3. Ciągły status UKR przez co najmniej 365 dni.
  4. Ważny paszport zagraniczny.

Karta CUKR różni się od karty stałego pobytu i będzie wydawana wyłącznie obywatelom Ukrainy posiadającym PESEL UKR, w tym także dzieciom.

Okres ważności karty CUKR

Karta CUKR będzie ważna przez trzy lata. Warto jednak zauważyć, że uzyskanie karty CUKR wiąże się z utratą niektórych uprawnień wynikających z ochrony czasowej, takich jak dostęp do bezpłatnych usług medycznych. Posiadacze tej karty będą mieli prawo do pracy w Polsce oraz możliwość wyjazdu z kraju na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy bez utraty karty.

Procedura uzyskania karty CUKR

Wniosek o kartę CUKR można złożyć wyłącznie drogą elektroniczną za pośrednictwem systemu Urzędu do Spraw Cudzoziemców. Karta CUKR będzie wskazywać, że jej posiadacz znajdował się wcześniej pod ochroną czasową i posiadał PESEL UKR. Warto dodać, że karta nie będzie zawierać informacji o miejscu zamieszkania czy zameldowaniu.

Podsumowanie

Wprowadzenie nowych przepisów z 1 lipca 2024 r. w znaczący sposób zmienia zasady legalizacji pobytu i zatrudnienia obywateli Ukrainy w Polsce. Pracodawcy muszą być świadomi tych zmian i dokładnie przestrzegać nowych regulacji, aby uniknąć problemów prawnych. Nowe zasady mają na celu ułatwienie procesu integracji obywateli Ukrainy w Polsce oraz zapewnienie im stabilności prawnej w trudnych warunkach związanych z trwającym konfliktem zbrojnym.

Na temat tych zmian i wynikających z nich obowiązkach pisaliśmy wcześniej TUTAJ.