Kwestie dotyczące uprawnień budowlanych regulują przede wszystkim ustawa Prawo budowlane[1] oraz rozporządzenie w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie[2]. Część postanowień rozporządzenia musiała jednak zostać przeniesiona do ustawy, na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Nowelizacja ustawy weszła w życie 30 kwietnia 2019 roku.

Zgodnie z obowiązującym dotąd art. 12 Prawa budowlanego, za „samodzielną funkcję techniczną w budownictwie” uważa się działalność związaną z koniecznością fachowej oceny zjawisk technicznych lub samodzielnego rozwiązania zagadnień architektonicznych i technicznych oraz techniczno-organizacyjnych. Dotyczy to m.in. projektowania i sprawdzania projektów architektoniczno-budowlanych, sprawowanie nadzoru autorskiego, kierowania budową lub innymi robotami budowlanymi czy wykonywania nadzoru inwestorskiego. Ten oraz kolejne przepisy rozdziału 2 ustawy regulują m.in. wymagania dotyczące uzyskania uprawnień budowlanych, w tym egzaminów, postępowań kwalifikacyjnych, a także określają specjalności, w jakich obecnie udzielane są uprawnienia budowlane.

Dotychczasowy artykuł 12 ustawy zawierał również delegację ustawową dla ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa, do określenia w drodze rozporządzenia –  w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw szkolnictwa wyższego i nauki – m.in. rodzajów i zakresu przygotowania zawodowego do wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie oraz sposobu stwierdzania posiadania przygotowania zawodowego i jego weryfikacji. Przed dniem 13 lutego 2019 roku przepis ten zawierał również delegację do określenia w rozporządzeniu ograniczeń zakresu uprawnień budowlanych. Na tej podstawie ograniczenia takie zostały wprowadzone w rozdziale 4 rozporządzenia.

Jednak w wyroku z dnia 7 lutego 2018 roku[3] Trybunał Konstytucyjny uznał to za częściowo niezgodne z art. 65 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Trybunał stwierdził niezgodność w zakresie, w jakim przepis ten upoważniał właściwego ministra do określenia ograniczenia zakresu uprawnień budowlanych oraz nie zawierał w tym zakresie wytycznych do treści rozporządzenia. W konsekwencji, przepis ten utracił moc obowiązującą z dniem 13 lutego 2019 roku. U podstaw takiego orzeczenia Trybunału leży zasada, zgodnie z którą ograniczenie konstytucyjnej wolności – tu: w zakresie wykonywania zawodu – może nastąpić wyłącznie w formie ustawy, a nie rozporządzenia.

W związku z powyższym, konieczne było wdrożenie ww. wyroku poprzez przeniesienie powoływanych regulacji dotyczących ograniczenia uprawnień budowlanych z rozporządzenia do ustawy Prawo budowlane. Dotyczy to przepisów dotychczasowego rozdziału 4 rozporządzenia, tj. § 10 – § 15.

Wdrożenia tego dokonuje ustawa z dnia 22 lutego 2019 roku o zmianie ustawy – Prawo budowlane[4]. Dokonuje ona zmiany w art. 13, 14 i 16 oraz dodaje nowy art. 15a Prawa budowlanego, który wprowadza ograniczenia bezpośrednio do samej ustawy.

Zmiany weszły w życie z dniem 30 kwietnia 2019 roku. Nowelizacja przewiduje jednak, że osoby, które przed jej wejściem w życie ustawy uzyskały uprawnienia budowlane lub stwierdzenie posiadania przygotowania zawodowego do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, zachowują uprawnienia do pełnienia tych funkcji w dotychczasowym zakresie. Z kolei do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy decyzją ostateczną stosuje się przepisy dotychczasowe.

Jak zatem wynika z przedstawionych wyżej dat, tempo prac legislacyjnych nie zapewniło ciągłości obowiązywania przepisów, skutkiem czego od 13 lutego 2019 roku do wejścia w życie nowelizacji istniała w tym zakresie luka w przepisach. Planowano bowiem, że właściwe przepisy znajdą się w zupełnie nowych ustawach o zawodzie inżyniera budownictwa i architekta, które są w trakcie przygotowywania. Dotychczas nie udało się jednak ich uchwalić, m.in. z powodu kontrowersji, jakie budzą w środowisku architektów i inżynierów budownictwa w kontekście nowych zakresów uprawnień.

Omawiana nowelizacja stanowić ma zatem jedynie rozwiązanie tymczasowe, choć i ona była krytykowana przez środowisko, domagające się jednoczesnego usunięcia również innych nieprawidłowości w dotychczasowych przepisach. Ostatecznie jednak nowelizacja nie objęła postulowanych zmian.

***

[1] Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (dalej „Prawo budowlane” lub „ustawa”, t.j.: Dz.U. z 2018 r., poz. 1202 z późn. zm.).

[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 11 września 2014 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz.U. z 2014 r., poz. 1278 z późn. zm., dalej „rozporządzenie”).

[3] Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 lutego 2018 r., sygn. akt K 39/15, LEX/el.

[4] Ustawa z dnia 22 lutego 2019 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane (Dz.U. z 2019 r., poz. 695, dalej „nowelizacja”).