Wniesienie mienia do fundacji rodzinnej może nastąpić na dwóch etapach – na etapie tworzenia fundacji rodzinnej w celu pokrycia funduszu założycielskiego określonego kwotowo w statucie oraz na etapie funkcjonowania fundacji rodzinnej. Obowiązek wniesienia mienia na etapie tworzenia fundacji rodzinnej obciąża fundatora i jest warunkiem zarejestrowania fundacji w rejestrze fundacji rodzinnych. Wnoszenie składników majątku do fundacji rodzinnej na etapie jej funkcjonowania ma charakter dobrowolny i mienie to może pochodzić nie tylko od fundatora.
Wniesienie mienia na pokrycie funduszu założycielskiego
Ustawa wymaga, aby fundator przekazał fundacji rodzinnej majątek o wartości rynkowej wynoszącej co najmniej 100 000 zł (fundusz założycielski). Ustawa nie zawiera przy tym ograniczeń w zakresie rodzaju składników majątkowych, które mogą zostać wniesione do fundacji rodzinnej. W naszej ocenie, jako najbardziej adekwatne z punktu widzenia celu tworzenia fundacji rodzinnej, można wymienić m.in. następujące aktywa:
- udziały i akcje w spółkach kapitałowych oraz ogół praw i obowiązków w spółkach osobowych,
- papiery wartościowe,
- nieruchomości,
- środki pieniężne (w polskiej lub obcej walucie).
Ustalenie wartości rynkowej mienia wnoszonego do fundacji rodzinnej jest istotne z punktu widzenia przesłanki minimalnego kapitału założycielskiego fundacji rodzinnej. W statucie należy bowiem określić konkretną wartość kapitału założycielskiego, która powinna odpowiadać wartości rynkowej wniesionego mienia. Ustawa nie wymaga przy tym, aby wartość rynkowa mienia wnoszonego do fundacji rodzinnej została ustalona przez rzeczoznawcę.
W przypadku wniesienia na pokrycie kapitału założycielskiego mienia w postaci środków pieniężnych w walucie obcej dokonuje się ich przeliczenia na złote według kursu średniego tej waluty ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wniesienia mienia.
Fundator obowiązany jest do sporządzenia spisu mienia wnoszonego do fundacji rodzinnej na pokrycie funduszu założycielskiego, w którym konieczne jest nie tylko wskazanie wartości rynkowej mienia wnoszonego do fundacji rodzinnej, ale także wartości podatkowej na dzień wnoszenia mienia.
Przez wartość podatkową mienia rozumie się wartość niezaliczoną uprzednio w jakiejkolwiek formie do kosztów uzyskania przychodów, jaka zostałaby przyjęta przez fundatora za taki koszt, gdyby składnik ten został przez niego odpłatnie zbyty bezpośrednio przed wniesieniem go do fundacji rodzinnej, nie wyższą od wartości rynkowej tego mienia.
W uproszczeniu – wartością podatkową wnoszonego mienia jest zazwyczaj koszt, który fundator poniósł na jego nabycie, i który nie został jeszcze zaliczony do kosztów uzyskania przychodów. Przykładowo, jeżeli fundator kupił udziały w spółce za cenę 100 000 zł i zamierza je wnieść do fundacji rodzinnej na pokrycie funduszu założycielskiego, to jako wartość podatkową tych udziałów (mienia) powinien wskazać właśnie kwotę 100 000 zł.
Wartość podatkowa mienia będzie miała znaczenie w przypadku rozwiązania fundacji rodzinnej. Przychód odpowiadający wartości mienia, które zostanie przekazane beneficjentom wskutek rozwiązania fundacji, zostanie wówczas pomniejszony o wartość podatkową mienia wniesionego przez fundatora lub fundatorów.
Wniesienie mienia na etapie funkcjonowania fundacji rodzinnej
Mienie do fundacji rodzinnej może być także wnoszone na etapie jej funkcjonowania przez dowolne osoby, w tym nie tylko przez fundatora i jego osoby bliskie, lecz także przez osoby spoza tego grona.
Zgodnie z ustawą, dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych określa się proporcję wartości mienia wniesionego do fundacji rodzinnej przez każdego z fundatorów lub przez fundację rodzinną. Proporcję mienia określa się w części, w jakiej pozostaje suma wartości składników mienia wniesionego do fundacji rodzinnej przypadająca na tego fundatora lub fundację rodzinną do wartości sumy mienia wniesionego przez wszystkich fundatorów i fundację rodzinną (w przypadku, gdy będzie więcej niż jeden fundator).
Proporcję określa się każdorazowo w przypadku wniesienia mienia do fundacji rodzinnej.
Relacja rodzinna fundatora z osobą, od której pochodzi mienie wnoszone do fundacji rodzinnej ma istotne znaczenie w zakresie skutków podatkowych wypłaty świadczeń na rzecz beneficjentów.
Mienie wniesione do fundacji rodzinnej w drodze darowizny albo spadku przez fundatora lub jego małżonka, zstępnych, wstępnych lub rodzeństwo ‒ uważa się za wniesione przez fundatora. W przypadku wniesienia do fundacji rodzinnej mienia przez jedną z powyższych osób proporcja wartości mienia wniesionego przez fundatora będzie nadal wynosiła 100%, a świadczenia otrzymywane przez beneficjentów będących najbliższą rodziną fundatora będą całkowicie zwolnione z podatku PIT.
Jeżeli jednak mienie zostanie wniesione do fundacji rodzinnej przez osobę spoza powyższego grona, to takie mienie będzie uważane za wniesione przez fundację rodzinną. W takim przypadku proporcja wartości wniesionego mienia zmieni się w sposób niekorzystny dla beneficjentów otrzymujących świadczenia, powodując obowiązek opodatkowania podatkiem PIT części wypłacanych świadczeń zgodnie z ustaloną proporcją.
Przykładowo, jeżeli łączna wartość mienia wniesionego przez fundatora oraz jego osoby bliskie będzie wynosiła 300 000 zł, a wartość mienia wniesionego przez inne osoby 100 000 zł, to proporcja wartości mienia wniesionego przez fundatora do wartości sumy mienia fundacji rodzinnej będzie wynosiła 75% i tylko w tej części świadczenia wypłacane beneficjentom będą zwolnione z podatku PIT. Pozostałe 25% wypłacanych świadczeń będzie podlegała opodatkowaniu 15% stawką podatku PIT.
Powyższa proporcja zostanie także zastosowania do opodatkowania wartości mienia przekazywanego osobom uprawnionym w przypadku rozwiązania fundacji rodzinnej.
Skutki podatkowe wniesienia mienia do fundacji rodzinnej
Wniesienie mienia do fundacji rodzinnej na pokrycie funduszu założycielskiego, a także na etapie jej funkcjonowania (w formie darowizny lub spadku) nie jest opodatkowane (brak PIT, CIT i PCC w tym zakresie).
Jeżeli podmiot wnoszący mienie do fundacji rodzinnej działa w charakterze przedsiębiorcy, w takiej sytuacji taka czynność prawna będzie objęta ustawą o VAT, przy czym jednocześnie czynność wniesienia np. udziałów, akcji, nieruchomości, może być zwolniona z VAT, przy czym tę kwestię należy badać w okolicznościach konkretnego przypadku.
Podsumowanie
Wniesienie mienia na pokrycia funduszu założycielskiego o wartości rynkowej co najmniej 100 000 zł jest obowiązkiem fundatora i powinno nastąpić przy tworzeniu fundacji rodzinnej. Fundator posiada swobodę w wyborze składników majątkowych, które wniesie do fundacji rodzinnej, jednak powinien mieć na uwadze, aby wnoszone składniki majątku były adekwatne do założonego celu fundacji rodzinnej.
Dopuszczalne jest także wnoszenie mienia do fundacji rodzinnej na etapie jej funkcjonowania w formie darowizny lub spadku, przy czym należy pamiętać, że relacja rodzinna fundatora z osobą, od której pochodzi mienie wnoszone do fundacji rodzinnej ma istotne znaczenie w zakresie skutków podatkowych późniejszej wypłaty świadczeń z majątku fundacji na rzecz beneficjentów.
