Weksel gwarancyjny jest doskonałym instrumentem do zabezpieczenia roszczeń wynikających z nieprawidłowego wykonania zobowiązania przez drugą Stronę i jako taki, często wybierany jest przez przedsiębiorców dla zabezpieczenia swoich interesów. Z pozoru prosty, w praktyce może stworzyć jednak pewne problemy.

WEKSEL GWARANCYJNY

Weksel gwarancyjny to weksel in blanco, tj. tzw. weksel niezupełny, który nie zawiera jeszcze wszystkich elementów wymaganych przez ustawę prawo wekslowe, wystawiony w celu zabezpieczenia określonego roszczenia. Prawidłowo sporządzony, podpisany i wypełniony weksel jest gwarantem szybkiego uzyskania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, który umożliwia sprawne egzekwowanie roszczenia. Małe niedopatrzenie sprawia jednak, że przedsiębiorca musi zmierzyć się z pewnymi komplikacjami, które mogą być dotkliwe w skutkach – poniżej opisano dwa wybrane przykłady z praktyki.

KTO POWINIEN PODPISAĆ WEKSEL? 

Z pozoru prosta czynność – złożenie podpisu na wekslu – w praktyce może być przyczyną wielu problemów. Zdarza się, że Sąd nie wydaje wyczekiwanego nakazu zapłaty z prostej przyczyny: wystawcą weksla nie jest pozwany w sprawie. Sytuacje takie zdarzają się, gdy wystawcą weksla ma być osoba prawna a podpis pod wekslem składa jej przedstawiciel. Często zapomina się bowiem o uczynieniu na dokumencie weksla odpowiedniej wzmianki, wskazującej właśnie na działanie w imieniu tej osoby prawnej. W rezultacie to nie podmiot, który weksel miał wystawić, a osoba podpisana pod wekslem jest jego wystawcą. Przedsiębiorca traci więc możliwość szybkiego uzyskania nakazu zapłaty i zaspokojenia się z majątku osoby prawnej. W takiej sytuacji przedsiębiorca będzie zmuszony do udowodnienia swoich racji w postępowaniu dowodowym i prowadzenia często długotrwałego procesu.

DO KIEDY MOGĘ WYPEŁNIĆ WEKSEL? 

Duże problemy stwarza także termin, do którego możliwe jest wypełnienie weksla gwarancyjnego. Powszechnie wiadome jest, że weksel jest instrumentem abstrakcyjnym. Niektórzy przedsiębiorcy dochodzą więc do przekonania, nierzadko kierując się literalnym brzmieniem deklaracji wekslowej, że mogą go wypełnić w każdym czasie i wzywają kontrahenta do wykupu weksla odkopanego spod grubej warstwy kurzu. Takie działanie może okazać się bardzo dotkliwe w skutkach dla tego, kto weksel wypełnił. Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem Sądu Najwyższego, Treścią upoważnienia w deklaracji wekslowej towarzyszącej wystawieniu weksla in blanco, wręczanego dla zabezpieczenia określonego roszczenia, jest objęte uzupełnienie weksla przed upływem terminu przedawnienia roszczenia podlegającego zabezpieczeniu. Odnosi się to również do przypadków użycia w deklaracji zwrotu przewidującego możliwość wypełnienia weksla w każdym czasie oraz opatrzenia go datą płatności według uznania wierzyciela1.

Niezależnie od skutków na gruncie prawa cywilnego, działanie takie jest także penalizowane przez prawo karne. Uzupełnienie weksla in blanco niezgodnie z upoważnieniem udzielonym przez wystawcę weksla stanowi przestępstwo z art. 270 § 2 k.k. Jak wskazuje się w orzecznictwie, (…) zakaz wypełniania weksli in blanco po terminie przedawnienia zabezpieczonego nim roszczenia i obrotu takim wekslem wyprowadzić należy z bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa karnego. Zgodnie bowiem z art. 270 § 2 KK, odpowiedzialności karnej podlega ten, kto wypełnia blankiet, opatrzony cudzym podpisem, niezgodnie z wolą podpisanego i na jego szkodę albo takiego dokumentu używa2. Przedstawienie natomiast weksla do wykupu bądź też złożenie pozwu o zapłatę z weksla jest usiłowaniem oszustwa. Jak orzekł bowiem Sąd Apelacyjny w Szczecinie, Fingowanie weksla poprzez jego wypełnienie wbrew woli wystawcy wyczerpuje znamiona z art. 270 § 2 KK już w momencie wypełnienia tego dokumentu. Dalsze jednak wystąpienie z żądaniem zapłaty stanowi o usiłowaniu czynu z art. 286 § 1 KK, gdyż zmierza do rozporządzenia przez pokrzywdzonego kwotą wynikającą z weksla, mimo że zobowiązanie takie nie powstało, co powoduje, iż oczekiwane rozporządzenie byłoby niewątpliwie niekorzystne dla pokrzywdzonego3.

W przypadku zamiaru wypełnienia weksla w sprawie, w której istnieje jakakolwiek wątpliwość co terminu przedawnienia roszczenia, które weksel ten zabezpiecza, konieczna jest dokładna analiza tego zagadnienia.

***

 wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2008 r. w sprawie o sygn. akt II CSK 522/07; tak też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 2010 r. w sprawie o sygnaturze akt I CSK 616/09;

wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2015 r. w sprawie o sygn. akt IV CSK 788/14;

wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 28 kwietnia 2016 r. w sprawie o sygn. akt II AKa 33/16.