Działalność holdingowa w kontekście opodatkowania VAT była przedmiotem orzeczeń sądów administracyjnych oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie raz. Trybunał wyjaśnił, że możliwe jest odliczenie podatku VAT w przypadku świadczenia polegającego na uczestnictwie w zarządzaniu, jako działalności gospodarczej holdingu – wyrok z dnia 5 lipca 2018r. w sprawie C-320/17.

Główne tezy wyroku

W opisywanym wyroku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził, że:

Dyrektywę Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że wynajem nieruchomości przez spółkę holdingową na rzecz jej spółki zależnej stanowi „uczestnictwo w zarządzaniu” tą ostatnią spółką, które należy uznać za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 9 ust. 1 owej dyrektywy, rodząc prawo do odliczenia podatku od wartości dodanej (VAT) od wydatków poniesionych przez spółkę w celu nabycia udziałów lub akcji tej spółki zależnej, gdy to świadczenie usług ma charakter stały, jest realizowane odpłatnie i podlega opodatkowaniu, czyli gdy ów wynajem nie był zwolniony, oraz gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy usługą wyświadczoną przez usługodawcę a otrzymaniem od usługobiorcy ekwiwalentem świadczenia. Koszty związane z nabyciem udziałów lub akcji w spółkach zależnych poniesione przez spółkę holdingową biorącą udział w zarządzaniu tymi spółkami poprzez wynajmowanie im nieruchomości i w związku z tym wykonującą działalność gospodarczą powinny być uważane za należące do kosztów ogólnych tej spółki holdingowej, a VAT zapłacony od tych kosztów, co do zasady, powinien podlegać pełnemu odliczeniu.

Koszty związane z nabyciem udziałów lub akcji w spółkach zależnych poniesione przez spółkę holdingową biorącą udział w zarządzaniu tylko niektórymi z tych spółek i w związku z tym niewykonującą działalności gospodarczej względem pozostałych powinny być uważane za należące do kosztów ogólnych tej spółki holdingowej jedynie częściowo, co oznacza, że VAT zapłacony od tych kosztów może zostać odliczony tylko proporcjonalnie do kosztów należących do działalności gospodarczej, zgodnie z kryteriami podziału określonymi przez państwa członkowskie, które przy korzystaniu z tego uprawnienia powinny uwzględniać cel i systematykę rzeczonej dyrektywy i na te podstawie określić sposób obliczania obiektywnie odzwierciedlający część wydatków faktycznie przypadających odpowiednio na działalność gospodarczą i działalność niemającą charakteru gospodarczego, czego zbadanie należy do sądu krajowego.

Okoliczności sprawy

Opisywana sprawa dotyczy sporu zaistniałego pomiędzy spółką Marle Participations SARL, a Ministrem do spraw Gospodarki i Finansów Francji.  Przedmiotem tego sporu była możliwości odliczenia podatku od wartości dodanej (VAT) w zakresie wydatków na nabycie udziałów lub akcji.

Spółka Marle Participations jest spółką holdingową Grupy Marle, której przedmiotem działalności jest produkcja implantów ortopedycznych. Przedmiotem działalności samej spółki jest:

• zarządzanie akcjami lub udziałami w szeregu spółek zależnych z grupy,
• wynajmowanie nieruchomości spółkom w grupie.

Od 2009r. Skarżąca przeprowadzała czynności restrukturyzacyjne, które doprowadziły do zbycia i nabycia przez nią papierów wartościowych. Spółka odliczyła w całości podatek obciążający różne koszty związane z tymi czynnościami. Organ podatkowy zakwestionował jednak odliczenie VATu, którego dokonała Skarżąca. Organ stwierdził, że wydatki, w odniesieniu do których spółka ta wniosła o odliczenie VAT, przyczyniły się do realizacji transakcji kapitałowych pozostających poza zakresem zastosowania prawa do odliczenia.

Stanowisko Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Trybunał przypomniał o szerokim zakresie zastosowania pojęcia działalności gospodarczej oraz jego obiektywnym charakterze. Działalność kwalifikuje się jako działalność gospodarczą jeżeli ma ona charakter trwały i jest wykonywana w zamian za wynagrodzenie otrzymywane przez wykonawcę danej transakcji.

Jak podkreślił Trybunał

z utrwalonego orzecznictwa Trybunału wynika, że uczestniczenie spółki holdingowej w zarządzaniu spółkami, w których nabyła ona udziały lub akcje, stanowi działalność gospodarczą w rozumieniu art. 9 ust. 1 dyrektywy VAT w zakresie, w jakim skutkuje ono dokonywaniem transakcji podlegających opodatkowaniu VAT na podstawie art. 2 tej dyrektywy, takich jak świadczenie usług administracyjnych, księgowych, finansowych, handlowych, informatycznych i technicznych przez spółkę holdingową na rzecz jej spółek zależnych.

Zdaniem Trybunału, wynajem nieruchomości przez spółkę holdingową na rzecz jej spółki zależnej stanowi uczestnictwo w zarządzaniu spółką zależną. Tym samym najem należy uznać za działalność gospodarczą rodzącą prawo do odliczenia VAT od wydatków poniesionych przez nią w celu nabycia udziałów lub akcji spółki zależnej.  Spełnione muszą być przesłanki uznania danej działalności za działalność gospodarczą, która podlega opodatkowaniu VATem i nie podlega zwolnieniu z tego podatku. Trybunał potwierdził swoje dotychczasowe stanowisko, że koszty związane z nabyciem udziałów lub akcji w spółkach zależnych poniesione przez spółkę holdingową – biorącą udział w zarządzaniu tymi spółkami – powinny być uważane za należące do kosztów ogólnych tej spółki holdingowej i VAT powinien podlegać pełnemu odliczeniu. W przypadku, gdy koszty związane z nabyciem udziałów lub akcji dotyczą jedynie części zarządzanych spółek, spółce holdingowej przysługuje jedynie proporcjonalne odliczenie.

Komentarz do stanowiska Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Zarządzanie spółkami jako działalność gospodarcza spółki holdingowej podlegająca VAT 

Kwestią odliczania VAT przez spółki holdingowe Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej zajmował się już kilkukrotnie, np. w wyrokach:

• z dnia 27 września 2001r. Cibo Participations, C-16/00;
• z dnia 29 października 2009r. SKF, C-29/08;
• z dnia 6 września 2012r., Portugal Telecom, C-496/11;
• z dnia 16 lipca 2015r. Larentina+Minerva i Marenave Schiffahrt, C-108/14 i C-109/14.

Istotne znaczenie dla możliwości odliczenia VAT przez spółki holdingowe, jest prowadzenie przez nią działalności gospodarczej. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej potwierdził szeroki zakres zastosowania pojęcia działalności gospodarczej oraz jego obiektywny charakter. Samo nabywanie i posiadanie udziałów przez spółkę nie jest traktowane jako prowadzenie działalności gospodarczej. Inaczej jest w przypadku kiedy Spółka uczestniczy pośrednio lub bezpośrednio w zarządzaniu spółką, w której udziały lub akcje zostały nabyte przez Spółkę. Tym samym, spółka holdingowa zarządza spółkami zależnymi w momencie, kiedy dokonywane przez nią czynności na rzecz spółek zależnych zaliczane są do opodatkowanych VATem transakcji. Przykładem może być świadczenie usług administracyjnych, księgowych, finansowych i in.

Każdorazowo Trybunał podkreśla, że spółki holdingowe mogą odliczać od VAT koszty związane z nabyciem udziałów lub akcji w spółkach zależnych, jednakże takie spółki holdingowe muszą brać udział w zarządzaniu spółkami zależnymi. W innym przypadku takie odliczenie nie jest możliwe.

Co oznacza czynność zarządzania spółkami zależnymi?

Przez zarządzanie można rozumieć działania polegające na dysponowaniu różnymi zasobami, które nakierowane są na osiągnięcie określonego celu. W tym rozumieniu, zarządzanie to nie tylko administrowanie, czy kierowanie, ale również i inne czynności, których przedmiotem mogą być różnego rodzaju aktywa, a które to czynności prowadzą do osiągnięcia określonego celu.

W komentowanym wyroku, Trybunał uznał, że wynajem nieruchomości przez spółkę holdingową na rzecz jej spółki zależnej stanowi uczestnictwo w zarządzaniu tą ostatnią spółką, którą należy uznać za działalność gospodarczą rodzącą prawo do odliczenia VAT od wydatków na nabycie udziałów lub akcji spółki zależnej.

Tym samym, dopiero stwierdzenie, że spółka zarządza spółkami zależnymi i świadczy na ich rzecz usługi, prowadzi do wniosku, iż taka spółka prowadzi działalność gospodarczą na gruncie dyrektywy VAT. W takim przypadku aktualizuje się możliwość odliczenia przez spółkę podatku VAT.

TSUE podkreśla szerokie rozumienie pojęcia zarządzania spółkami w grupie

W stanowisku zaprezentowanym przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej podkreśla się możliwie szeroki zakres pojęcia zarządzania spółkami zależnymi, kwalifikując do niego różne rodzaje czynności świadczonych przez spółkę holdingową na rzecz spółek zależnych. Klasycznymi usługami zaliczanymi do czynności zarządzania są usługi księgowe, czy administracyjne. W komentowanym Wyroku Trybunał zaliczył do takich czynności także najem nieruchomości.

Podsumowanie

Funkcjonowanie grup spółek może rodzić sporo wątpliwości na gruncie prawa podatkowego. W szczególności, takie zagadnienia mogą się pojawić przy strukturach transgranicznych, ale także i krajowych. Jeżeli masz pytania dotyczące zasad opodatkowania holdingów skontaktuj się z nami, pomożemy rozwiązać Twój problem.