Uproszczenia dla przedsiębiorców. Zmiany w przepisach dotyczących funkcjonowania spółek handlowych

Ustawa z 9 listopada 2018 roku nowelizująca m.in. przepisy Kodeksu spółek handlowych okazuje się być początkiem do zakończenia (przynajmniej w pewnej części) sporów interpretacyjnych powstałych w związku z rozbieżnościami funkcjonującymi zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie. Do tej pory regulacja kodeksowa milczała na temat takich kwestii jak zwrot zaliczek wypłaconych na poczet dywidendy w przypadku w którym spółka z o.o. odnotowała stratę albo osiągnęła zysk w wysokości mniejszej od wypłaconych zaliczek, czy też o tym komu ostatni z członków zarządu w spółkach kapitałowych powinien złożyć rezygnację tak, żeby była ona skuteczna. 

Jakie zmiany wprowadza Ustawa, jakie konsekwencje dla przedsiębiorców wynikają z nowych przepisów?

Zarząd spółki partnerskiej

Odnośnie zmiany funkcjonowania zarządu w spółce partnerskiej (o ile jest powoływany) należy na wstępie wskazać, że obecnie (do wejścia w życie nowelizacji w tym zakresie) Kodeks spółek handlowych nie wymagał aby w skład zarządu spółki partnerskiej wchodzili wyłącznie partnerzy. Kodeks nie zabraniał też powierzenia pełnienia tej funkcji osobom trzecim. W związku z tym, kwestia kogo powołać do zarządu w spółce partnerskiej nastręczała wielu wątpliwości interpretacyjnych. Nowelizacja ustawy wprowadza do art. 97 Kodeksu spółek handlowych §3, który wprost stanowi, że członkiem zarządu w spółce partnerskiej mogą być także osoby trzecie, jednak w skład zarządu musi wchodzić co najmniej jeden partner.

Wypowiedzenie Umowy przez komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej

Nowelizacja Kodeksu wprowadza także duże ułatwienie dla komplementariuszy w spółkach komandytowo – akcyjnych. Począwszy od dnia 1 marca 2019 roku każdy komplementariusz będzie mógł wypowiedzieć umowę spółki i z niej wystąpić bez koniecznego zapisu przewidującego taką możliwość w statucie spółki komandytowo-akcyjnej. W obecnym stanie prawnym, w sytuacji braku odpowiedniego zapisu w statucie o możliwości wypowiedzenia umowy spółki przez komplementariusza, nie mógł on skorzystać z takiego uprawnienia.

Zmiany w spółkach kapitałowych

Inaczej niż w przypadku zmian w spółkach osobowych (o czym powyżej), ustawodawca zdecydował się uregulować zmiany w spółkach kapitałowych dość szeroko, jednocześnie rozstrzygając kilka funkcjonujących wątpliwości interpretacyjnych.

I. Zmiana Umowy sp. z o.o. w organizacji

Nowelizacja przepisów Kodeksu uregulowała stanowisko ugruntowane już w judykaturze, że w przypadku zmiany umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przed jej wpisem do rejestru KRS dla jej skuteczności wymagana jest zmiana umowy spółki podjęta jednomyślnie przez wszystkich wspólników. Regulacja ta nie będzie jednak dotyczyła spółek zawiązywanych za pomocą wzorca umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym.

II. Wypłata dywidendy i zwrot zaliczki wypłaconej na poczet przewidywanej dywidendy w spółce z o.o.

Obecnie brak jest regulacji ustawowej odnośnie sytuacji, gdy zgromadzenie wspólników spółki z o.o. nie określi dnia, według którego ustala się listę podmiotów uprawnionych do wypłaty dywidendy za dany rok obrotowy (tzw. dzień dywidendy). Nowelizacja dookreśla, że w takim przypadku, dniem dywidendy będzie dzień powzięcia uchwały o podziale zysku.

Ponadto nowe przepisy precyzują także termin wypłaty dywidendy w przypadku jego nieustalenia przez zgromadzenie wspólników. I tak, zgodnie z nowym brzmieniem art. 193 §4 Kodeksu spółek handlowych, jeżeli zgromadzenie wspólników nie określi terminu wypłaty dywidendy, jej wypłata z mocy samej ustawy powinna nastąpić niezwłocznie po dniu dywidendy. Co istotne, zmiana przepisów dotyczących wypłaty dywidendy wyłączyła możliwość określenia terminu wypłaty przez zarząd.

Co więcej, nowa regulacja przewiduje także możliwość żądania przez spółkę zwrotu zaliczki wypłaconej na poczet przewidywanej dywidendy w przypadku, w którym spółka odnotowała stratę albo osiągnęła zysk w wysokości mniejszej od wypłaconej zaliczki. W obecnym stanie prawnym odczuwalny był brak podstawy prawnej do żądania przez spółkę zwrotu wypłaconej zaliczki od Wspólników. Nowelizacja przepisów dodatkowo precyzuje w jaki sposób wspólnicy, którzy otrzymali zaliczkę na poczet przyszłej dywidendy, są zobowiązani do zwrotu zaliczki:

• w całości – w przypadku odnotowania straty albo,
• w części odpowiadającej wysokości przekraczającej zysk przypadający wspólnikowi za dany rok obrotowy – w przypadku osiągnięcia zysku w wysokości mniejszej od wypłaconych zaliczek na poczet przewidywanej dywidendy.

III. Rezygnacja ostatniego lub jedynego członka Zarządu w spółkach kapitałowych

Regulacji kodeksowej doczekała się także sytuacja rezygnacji w spółce kapitałowej ostatniego lub jedynego członka zarządu lub wszystkich członków zarządu jednocześnie. Do tej pory taka sytuacja była problematyczna zarówno dla spółki jak i zainteresowanego rezygnacją członka lub członków zarządu. Wątpliwości interpretacyjne wywoływała kwestia do kogo skierować takie oświadczenie woli o rezygnacji.

Ustawa nowelizująca rozstrzyga od dawna funkcjonujące rozbieżności i przesądza, że w przypadku:

• Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – członek zarządu składa rezygnację wspólnikom, jednocześnie jednak jest zobowiązany do zwołania zgromadzenia wspólników, chyba że w umowie spółki zostało to inaczej uregulowane. Rezygnacja takiego członka zarządu będzie skuteczna dopiero z dniem następującym po dniu, na który zwołano zgromadzenie wspólników. Co ważne, zaproszenie na zgromadzenie wspólników powinno zawierać także oświadczenie ustępującego członka o jego rezygnacji.
• Spółki akcyjnej – członek zarządu składa rezygnację radzie nadzorczej Spółki, a dopiero w sytuacji, w której skład rady nadzorczej nie jest obsadzony, członek zarządu składa rezygnację akcjonariuszom. W takim przypadku podobnie jak w spółce z o.o., członek zarządu obowiązany jest do zwołania walnego zgromadzenia, a ogłoszenie o walnym zgromadzeniu powinno zawierać oświadczenia członka o jego rezygnacji. Rezygnacja członka zarządu będzie skuteczna dopiero z dniem następującym po dniu, na który zwołano walne zgromadzenie.

IV. Głosowanie w trybie obiegowym nad uchwałami będącymi przedmiotem zwyczajnego zgromadzenie wspólników w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

Długo oczekiwaną zmianą wprowadzoną przez nowelizację Kodeksu Spółek handlowych jest możliwość przeprowadzenia w tzw. trybie obiegowym (głosowanie pisemne) również uchwał, które są przedmiotem zwyczajnego zgromadzenia wspólników tj. rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki, sprawozdania finansowego, powzięcie uchwały o podziale zysku albo pokryciu straty czy udzielenie członkom organów spółki absolutorium z wykonania przez nich obowiązków.

V. Odwołanie Zgromadzenia Wspólników w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

Swoistym novum jest wprowadzenie do Kodeksu spółek handlowych regulacji odnośnie możliwości odwołania zgromadzenia wspólników. Uprawnienie takie zostało przewidziane każdorazowo dla zwołującego, z zastrzeżeniem, że w przypadku kiedy zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników zażądał wspólnik lub wspólnicy tylko oni mają prawo je odwołać.

Jeśli masz pytania dotyczące zmian w przepisach dotyczących funkcjonowania spółek handlowych – zapraszamy do kontaktu:

Wiktoria Zielińska: w.zielinska@dsk-kancelaria.pl