Instytucja przystąpienia do postępowania odwoławczego została uregulowana w art. 185 Ustawy prawo zamówień publicznych (dalej PZP) i przypomina w swojej konstrukcji interwencję uboczną, funkcjonującą w postępowaniu cywilnym.

Idea instytucji przystąpienia do postępowania odwoławczego polega na możliwości uczestnictwa w postępowaniu toczącym się w związku z wniesieniem odwołania przez innego wykonawcę. Przystępujący, wskazując stronę postępowania odwoławczego do której dołącza, musi wykazać, że rozstrzygnięcie na korzyść tej strony leży także w jego interesie.

Przystąpienie – jeśli pozostaje zasadne – może okazać się zatem bardzo skutecznym środkiem ochrony prawnej.

Termin na zgłoszenie przystąpienia

Przystąpienie – zgodnie z treścią art. 185 ust. 2 PZP – składa się w terminie 3 dni od otrzymania informacji o wniesieniu odwołania przez innego wykonawcę. Jako moment uzyskania tej informacji traktuje się dzień, w którym wykonawca otrzymał ją od zamawiającego.

Do 3-dniowego terminu nie wlicza się dnia, w którym otrzymano wiadomość o wniesieniu odwołania. Należy przy tym pamiętać, że w sytuacji, w której termin na złożenie przystąpienia przypada w sobotę lub niedzielę, ulega on przedłużeniu do poniedziałku.

Co najistotniejsze jednak – termin ten ma charakter terminu zawitego i nie podlega przywróceniu. Oznacza to, ze jeśli wykonawca nie złoży przystąpienia w ciągu 3 dni od otrzymania informacji o odwołaniu – straci prawo do aktywnego uczestnictwa w postępowaniu odwoławczym.

W przypadku przystąpienia, nadanie go w placówce pocztowej nie decyduje o zachowaniu terminu na jego złożenie. Oświadczenie o przystąpieniu musi znaleźć się w ciągu 3 dni fizycznie w Krajowej Izbie Odwoławczej bądź zostać skutecznie doręczone w formie elektronicznej.  

Ważny jest również fakt, że braki formalne oświadczenia o przystąpieniu – w odróżnieniu od odwołania – w obecnym stanie prawnym nie podlegają uzupełnieniu (wyrok KIO z dnia 6 listopada 2014 r., sygn. akt KIO 2224/14; KIO 2228/14). 

Forma i koszt zgłoszenia przystąpienia

Oświadczenie o przystąpieniu wymaga doręczenia Prezesowi Krajowej Izby Odwoławczej w formie pisemnej albo elektronicznej opatrzonej kwalifikowanym podpisem elektronicznym za pośrednictwem ePUAP. Kopię złożonego przystąpienia przesyła się zamawiającemu oraz wykonawcy wnoszącemu odwołanie.

Składając przystąpienie należy pamiętać, że może ono zostać złożone jedynie przez osobę umocowaną do tego zgodnie z zasadami reprezentacji załączyć bądź przez osobę posiadającą odpowiednie pełnomocnictwo. Do treści przystąpienia powinny zostać załączone dokumenty potwierdzające uprawnienie osób do jego podpisania. Zależnie od przypadku, będą to odpisy z właściwych rejestrów przedsiębiorców/rejestrów handlowych lub pełnomocnictwa z odpowiednimi odpisami z rejestrów przedsiębiorców potwierdzającymi, że osoby udzielające pełnomocnictwa pozostawały umocowane do jego udzielenia. Istotne jest, aby w przypadku konsorcjów załączyć odpowiednie pełnomocnictwa (wraz z odpisami z odpowiednich rejestrów) udzielone członkom konsorcjum (najczęściej liderowi konsorcjum). Należy zatem pamiętać, aby zawsze zachowany pozostawał ciąg pełnomocnictw oraz aby zawierały one umocowanie do udzielania dalszych pełnomocnictw (pełnomocnictwo substytucyjnych). W przypadku dokumentów sporządzonych w języku obcym koniecznie pozostaje załączenie ich tłumaczenia na język polski.

Pełnomocnictwo powinno odnosić się konkretnie do danego postępowania. Od każdego z pełnomocnictw powinna zostać uiszczona opłata skarbowa.

Zgłoszenie przystąpienia – w odróżnieniu od odwołania – nie niesie za sobą żadnych dodatkowych kosztów, co również wpływa na atrakcyjność tego środka ochrony prawnej.

Treść przystąpienia

Oświadczenie o przystąpieniu musi zawierać:

  •  oznaczenie postępowania przetargowego – należy pamiętać, że przystępujący zgłasza swoje przystąpienie do danego, konkretnego postępowania odwoławczego zainicjowanego przez określony podmiot, a nie do samego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w ogólności. Przystąpienie do postępowania odwoławczego ograniczone jest zatem przedmiotem zaskarżenia ujętym w odwołaniu, przedmiotem danego postępowania, a także sytuacją prawną przystępującego wykonawcy (zob. wyrok z dnia 14 lutego 2017 r., KIO 261/17).
  •  wskazanie strony, do której wykonawca zgłasza przystąpienie – będzie to zamawiający lub odwołujący. Wybór odpowiedniej strony zależy od tego, jak kształtują się interesy przystępującego. W jednym przypadku właściwa będzie obrona czynności podjętych przez zamawiającego, w innym – poparcie zarzutów odwołującego.
  •  interes prawny we wniesieniu przystąpienia – interes prawny polega wykazaniu korzyści lub ryzyk dla przystępującego, wynikających z uwzględnienia bądź oddalenia/odrzucenia odwołania. Interes prawny powinien być określony jednoznacznie.

Pomimo, że w orzecznictwie KIO w ostatnim okresie nastąpiło znaczne zliberalizowanie kwestii wykazania interesu prawnego i obecnie pojmowany jest on bardzo szeroko (uznaje się np. że nawet wykonawca z dalszego miejsca w rankingu ofert ma prawo podważać wybór oferty najkorzystniejszej, a nawet dopuszczani do udziału w charakterze przystępującego są wykonawcy wykluczeni z postępowania), konsekwencje nieprawidłowego sformułowania przystąpienia w tym zakresie są poważne. W przypadku bowiem, gdy Izba uzna, że wykonawca takiego interesu nie posiada, nie będzie mógł on uczestniczyć w postępowaniu odwoławczym.

Kwestionowanie przystąpienia konkurenta

W art. 185 ust. 4 PZP uregulowano instytucję opozycji. Daje ona uczestnikom postępowania prawo do podważenia skuteczności przystąpienia innego wykonawcy. Zgłaszający opozycję musi jednak uprawdopodobnić, że przystępujący nie posiada interesu prawnego w uzyskaniu rozstrzygnięcia na korzyść strony. Opozycję można zgłosić nie później niż do momentu otwarcia rozprawy. Na postanowienie o uwzględnieniu albo oddaleniu opozycji nie przysługuje skarga.

W przypadku zgłoszenia skutecznej opozycji, przystępujący zostaje pozbawiony możliwości uczestnictwa w postępowaniu.

Przystąpienie, z racji wielu swoich zalet, jest instytucją bardzo często wykorzystywaną przez wykonawców w toku postępowania odwoławczego. Nie narażając się na dodatkowe koszty, mają oni możliwość skutecznej ochrony swoich interesów, a także podważenia zarzutów i argumentacji podmiotów konkurencyjnych.