Obowiązkowy split payment od 1.11.2019

Obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności

O możliwość wprowadzenia do polskiego porządku prawnego obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności przesądziła Rada UE w swojej decyzji derogacyjnej wydanej na wniosek Polski. O projekcie decyzji pisaliśmy w artykule KE opublikowała projekt decyzji dotyczący obowiązkowego split payment.

Kiedy będzie trzeba dokonywać płatności z zastosowaniem obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności?

Obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności będzie stosowany, tam gdzie obecnie mamy do czynienia z:

1. odwrotnym obciążeniem,

2. odpowiedzialnością solidarną,

– czyli będzie obejmować towary i usługi wymienione w załączniku nr 11, 13 i 14. Oprócz powyższych, obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności będą również objęte inne towary i usługi niewymienione wyżej, a zdaniem prawodawcy, mające znaczenie w kontekście ewentualnego oszustwa, czy też przestępstw skarbowych.

Wykaz towarów i usług objętych obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności będzie stanowił załącznik nr 15 do ustawy o podatku od towarów i usług. Załącznik ten jest odzwierciedleniem wykazu towarów i usług wskazanych w decyzji derogacyjnej Rady.

Obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności a odwrotne obciążenie i dotychczasowa odpowiedzialność solidarna

Obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności zastąpi odwrotne obciążenie oraz znacznie modyfikuje odpowiedzialność solidarną nabywców.

Limity kwotowe

Nie każda transakcja obejmująca towary i usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o podatku od towarów i usług będzie objęta obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności. Mechanizm ten będzie dotyczył tylko przypadków, w których kwota brutto na fakturze dokumentującej takie transakcje będzie równa lub wyższa niż 15.000,00 zł.

Warto wskazać, że można spotkać się ze stanowiskiem, że zgodnie z wprowadzonymi przepisami, kwota na fakturze powinna wynosić równo 15.000,00 zł, żeby powstał obowiązek zastosowania mechanizmu podzielonej płatności. Naszym zdaniem takie stanowisko jest błędne, bowiem uwzględnia jedynie wynik wykładni językowej nowych przepisów z pominięciem wykładni funkcjonalnej. 

Fakturowanie transakcji

Transakcje objęte obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności będą musiały być odpowiednio udokumentowane fakturami zawierającymi oznaczenie “mechanizm podzielonej płatności”.

Zmodyfikowana odpowiedzialność solidarna

Zgodnie z nowymi przepisami, odpowiedzialnością solidarną będą objęte transakcje, których przedmiotem są wszystkie towary wymienione w załączniku nr 15 (czyli zakres odpowiedzialności nie obejmuje usług wymienionych w tym załączniku). Musi przy tym być jeszcze spełniony warunek posiadania przez podatnika wiedzy lub uzasadnionej podstawy do tego, aby przypuszczać, że cała kwota podatku nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego. Przy czym nie będzie już możliwości wnoszenia kaucji gwarancyjnej.

Odpowiedzialność solidarna będzie dotyczyć tylko i wyłącznie części proporcjonalnie przypadającej na dostawę towarów wskazanych w załączniku nr 15 do ustawy o podatku od towarów i usług dokonaną na rzecz danego podatnika.

Aby uniknąć odpowiedzialności solidarnej podatnik będzie mógł powołać się na następujące okoliczności/przesłanki:

1. nabycie towarów w postaci benzyny silnikowej, oleju napędowego, gazu przeznaczonego do napędu silników spalinowych, jeżeli:

• nabycie to jest dokonywane na stacjach paliw lub stacjach gazu płynnego, do standardowych zbiorników pojazdów używanych przez podatników nabywających te towary, do napędu tych pojazdów,
• dostawy tych towarów dokonuje podatnik dostarczający gaz przewodowy za pośrednictwem własnych sieci przesyłowych lub dystrybucyjnych,

2. powstanie zaległości podatkowych nie wiązało się z uczestnictwem podmiotu dokonującego dostawy towarów w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej;

3. nabycie towarów, udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem stanowi co najmniej kwotę 15.000,00 zł (czyli zostało objęte obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności);

4. nabycie towarów, za które podatnik dokonał zapłaty z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności.

Sankcje w ustawie o podatku od towarów i usług

Razem z wprowadzeniem obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności prawodawca przewidział szereg sankcji za nieprzestrzeganie wprowadzanych przepisów.

1. Błędne fakturowanie

Prawodawca przewidział sankcję w wysokości 30% kwoty podatku wykazanego na fakturze za nieumieszczenie na wystawionej fakturze specjalnego oznaczenia “mechanizm podzielonej płatności”. Sankcja będzie naliczana od kwoty podatku przypadającej na dostawę towarów lub usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT z danej faktury. 

Można będzie uniknąć ww. sankcji, jeżeli nabywca ureguluje w mechanizmie podzielonej płatności kwotę odpowiadającą kwocie podatku przypadającej na dostawę towarów lub świadczenie usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT.

Błędną fakturę i tak trzeba będzie poprawić… Sprzedawca będzie miał obowiązek poprawienia faktury wystawionej bez wymaganego oznaczenia, bowiem faktura bez oznaczenia jest fakturą wystawioną wadliwie. Nie zawsze sprzedawca będzie musiał wystawiać fakturę korygującą. Faktura będzie mogła być skorygowana również przez nabywcę z wykorzystaniem noty korygującej.

2. Brak uregulowania należności z wykorzystaniem mechanizmu podzielonej płatności

Jeżeli faktura została wystawiona poprawnie przez sprzedawcę, ale nabywca nie zapłacił wynagrodzenia z wykorzystaniem mechanizmu podzielonej płatności, to również możliwe będzie nałożenie sankcji wynikającej z przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Sankcja będzie wynosiła 30% kwoty podatku wykazanego na tej fakturze. 

Sankcje w podatku dochodowym od osób fizycznym i w podatku dochodowym od osób prawnych

Od 1 stycznia 2020 r. wejdą w życie kolejne sankcje nakładane na podatników, którzy nie rozliczą transakcji z wykorzystaniem mechanizmu podzielonej płatności pomimo ciążącego na nich obowiązku. Tym razem sankcje będą dotyczyły kosztów uzyskania przychodów w podatkach dochodowych. Podatnicy, którzy nie wykonają ciążącego na nich obowiązku związanego z wykorzystaniem split payment do dokonywanych płatności, nie będą mogli zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów takich wydatków (lub będą zmniejszać wysokość kosztów) w zakresie:

1. w jakim płatność dotycząca faktury przekracza 15.000,00 zł oraz 

2. towarów lub usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT.

Przy czym, powyższa sankcja będzie miała zastosowanie wyłącznie w sytuacji, w której faktura będzie posiadała stosowną informację “mechanizm podzielonej płatności”, a mimo to podatnik dokona płatności z pominięciem tego mechanizmu.

Sankcje na gruncie kodeksu karnego skarbowego

Nowe przepisy wprowadzają również zmiany w zakresie odpowiedzialności karnej skarbowej. Dodany do Kodeksu karnego skarbowego zostanie nowy czyn zabroniony sankcjonujący niewywiązywanie się podatnika z obowiązku dokonania płatności przy zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności nałożonego przepisami ustawy o podatku od towarów i usług. 

Za popełnienie takiego czynu zabronionego prawodawca przewiduje: 

• karę grzywny do 720 stawek dziennych, 
• a w przypadku mniejszej wagi – karę grzywny za wykroczenie skarbowe.

Warto dodać, że w 2020 r. jedna stawka dzienna będzie wynosić maksymalnie 34.668,00 zł, a więc kara grzywny za popełnienie takiego czynu zabronionego będzie mogła wynosić nawet 24.960.960,00 zł.

Obowiązkowy rachunek rozliczeniowy lub imienny rachunek w SKOK otwarty w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą

Koniec z rachunkami prywatnymi wykorzystywanymi w ramach działalności gospodarczej… Zarówno sprzedawcy, jak i kupujący, będą musieli posiadać rachunek rozliczeniowy w banku lub imienny rachunek w SKOK otwarty w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą (tzw. rachunek firmowy). Warunkiem koniecznym do stosowania mechanizmu podzielonej płatności jest bowiem posiadanie przez podatników ww. rodzajów rachunków bankowych. Wynika to z faktu, że tylko do takich rachunków otwierany jest rachunek VAT.

Zmiany dotyczące zarówno obowiązkowego i fakultatywnego mechanizmu podzielonej płatności

Oprócz wprowadzenia obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności prawodawca przewidział również zmiany dotyczące zarówno obowiązkowego, jak i dobrowolnego (fakultatywnego) mechanizmu podzielonej płatności.

Zapłata zaliczek

Wprowadzone zostaną przepisy umożliwiające podatnikom stosowanie mechanizmu podzielonej płatności do płaconych przed wystawieniem faktury zaliczek. W takiej sytuacji, podatnik w komunikacie przelewu będzie wskazywał zamiast numeru faktury oznaczenie “zaliczka”.

Trzeba będzie jednak pamiętać o konieczności późniejszego przypisania zaliczki do konkretnej faktury uzyskanej od kontrahenta.

Jeden komunikat przelewu – kilka faktur

Wprowadzona zostanie możliwości dokonywania zapłaty za kilka faktur jednym komunikatem przelewu. Komunikat przelewu będzie musiał:

1. obejmować wszystkie faktury wystawione dla podatnika w danym okresie od jednego dostawcy oraz

2. zawierać całą kwotę podatku VAT wykazanego na tych fakturach.

Podatnik będzie mógł wybrać okres, za który dokonywana będzie zbiorcza płatność. Okres ten nie będzie mógł być jednak krótszy niż 1 dzień i dłuższy niż 1 miesiąc kalendarzowy.

W komunikacie przelewu podatnik nie będzie wykazywał numeru konkretnej faktury płaconej w mechanizmie podzielonej płatności, ale będzie wskazywał okres, za który dokonywana jest płatność.

Postępowanie dotyczące uwolnienia środków z rachunku VAT

Prawodawca przewidział szereg zmian dotyczących postępowania w sprawie uwolnienia środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku VAT. Do takich zmian należy zaliczyć:

1. możliwość wniesienia zażalenia na postanowienie zawierające zgodę naczelnika urzędu skarbowego na przekazanie środków z rachunku VAT na powiązany z nim rachunek rozliczeniowy podatnika;

2. modyfikację przesłanek do wydania decyzji o odmowie uwolnienia środków z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy podatnika;

3. odstąpienie od badania istnienia zaległości podatnika w zakresie składek ZUS;

4. możliwość wystąpienia z wnioskiem o przekazanie środków z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy byłym wspólnikom spółek cywilnych lub osobowych;

5. zwolnienie z opłaty skarbowej w wysokości 30,00 zł wniosków o uwolnienie środków.

Przeznaczenie środków zgromadzonych na rachunku VAT

Rozszerzona zostanie możliwość przeznaczenia przez podatnika środków zgromadzonych na rachunku VAT. Od listopada podatnik będzie mógł przeznaczyć środki pieniężne z rachunku VAT nie tylko na zapłatę zobowiązania podatkowego w podatku VAT, ale również zapłatę:

1. podatku dochodowego od osób fizycznych,

2. podatku dochodowego od osób prawnych,

3. podatku akcyzowego,

4. należności celnych,

5. składek ZUS.

Egzekucja z rachunku VAT

W wyniku zmiany możliwości przeznaczenia środków zgromadzonych na rachunku VAT, prawodawca rozszerzył również możliwość przeprowadzenia egzekucji z tego rachunku na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego.

Zamykanie rachunku VAT

Obecnie nie została uregulowana kwestia zamykania rachunku VAT, w sytuacji kiedy dojdzie do wypowiedzenia umowy prowadzenia rachunku bankowego, a na zamykanym rachunku VAT pozostaną nierozdysponowane środki pieniężne. Ustawa nowelizująca wprowadzi do ustawy procedurę zamykania rachunków VAT.

Wejście w życie

Przepisy dotyczące obowiązkowego split payment oraz zmian do samego mechanizmu split payment zasadniczo wchodzą w życie 1 listopada 2019 r., oprócz wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów w podatkach dochodowych, które wchodzi w życie 1 stycznia 2020 r.

Podsumowanie

Podpisana przez Prezydenta RP nowelizacja przepisów podatkowych wprowadza szereg zmian związanych nie tylko z wprowadzeniem obowiązkowego split payment, ale również w zakresie funkcjonowania całego mechanizmu. 

Masz wątpliwości dotyczące obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności? Chętnie odpowiemy na Twoje pytania.

Kontakt:

Marcin Palusiński m.palusinski@dsk-kancelaria.pl