W dobie rosnącej popularności restrukturyzacji, wielu wierzycieli z pewnością coraz częściej otrzymuje wiadomości o prowadzeniu takiego postępowania wobec ich kontrahentów posiadających zadłużenie oraz o objęciu przysługujących im wierzytelności układem. Pojawia się wówczas pytanie, czy wierzyciel może w dalszym ciągu korzystać z instrumentów motywujących dłużników do zapłaty, jak na przykład wpis o zobowiązaniu w biurze informacji gospodarczej. Czy otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego ma wpływ na przedmiotowe uprawnienie wierzyciela, a także na już udostępnione informacje? 

Czym jest biuro informacji gospodarczej?

Wierzyciel jest uprawniony do przekazania do biura informacji gospodarczych (w skrócie “BIG”) danych o dłużniku i wierzytelności na zasadach określonych w ustawie o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych z dnia 9 kwietnia 2010 r., dalej jako: “Ustawa”. 

Ustawa określa zakres danych, które mogą zostać ujawnione w biurze informacji gospodarczej, tj. popularnym “KRD”, który to skrót oznacza Krajowy Rejestr Długów Biuro Informacji Gospodarczej S.A. Dodać należy, że nie jest to jedyne biuro informacji gospodarczej, gdyż funkcjonują również inne: Biuro Informacji Gospodarczej InfoMonitor S.A., ERIF Biuro Informacji Gospodarczej S.A., Krajowe Biuro Informacji Gospodarczej S.A.

Ustawa nie odnosi się jednak bezpośrednio do kwestii udostępnienia informacji gospodarczych dotyczących podmiotu, wobec którego toczy się postępowanie restrukturyzacyjne. Czy zatem rozstrzygają to przepisy ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne?

Kiedy następuje otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego i w jaki sposób można się o tym dowiedzieć?

Otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego następuje z dniem wydania postanowienia w tym przedmiocie (dotyczy to przyspieszonego postępowania układowego, postępowania układowego oraz postępowania sanacyjnego). Wierzyciel może dowiedzieć się o tym z obwieszczenia dokonanego w Krajowym Rejestrze Zadłużonych czy też bezpośrednio od dłużnika lub nadzorcy sądowego albo zarządcy. 

Ponadto, restrukturyzację można przeprowadzić w formie postępowania o zatwierdzenie układu – w wersji bez obwieszczenia lub z obwieszczeniem o ustaleniu dnia układowego (ta druga jest obecnie najbardziej popularnym rodzajem restrukturyzacji). Postępowanie to w dużej mierze toczy się bez udziału sądu, który nie wydaje postanowienia o otwarciu, zaś jego początek należy wiązać z zawarciem umowy o sprawowanie nadzoru nad przebiegiem postępowania pomiędzy dłużnikiem a nadzorcą układu. Wierzyciel dowie się o restrukturyzacji, gdy otrzyma kartę do głosowania lub w przypadku drugiego wariantu – z obwieszczenia w KRZ o ustaleniu dnia układowego. 

Restrukturyzacja rodzi różne skutki dla należności przysługującej wierzycielowi, możliwości jej zaspokojenia przez dłużnika, a także dochodzenia w ramach postępowania sądowego i egzekucyjnego, w zależności od danego rodzaju postępowania.

Czy ograniczenia związane z rozpoczęciem restrukturyzacji rozciągają się także na uprawnienie do przekazania informacji gospodarczych do BIG? 

Pomimo wielu regulacji zawartych w Prawie restrukturyzacyjnym, nie znajdziemy tam przepisu, który dotyczyłby kwestii udostępnienia informacji gospodarczych w BIG. 

Skoro zatem przepisy Ustawy ani Prawa restrukturyzacyjnego nie zawierają zakazu ujawniania danych dłużnika w restrukturyzacji, to należy stwierdzić, że dokonanie takiego wpisu w biurze informacji gospodarczej jest dopuszczalne. 

Fakt prowadzenia postępowania restrukturyzacyjnego ma znaczenie dla treści wpisu w zakresie firmy dłużnika, który występuje w obrocie pod dotychczasową firmą z dodaniem oznaczenia „w restrukturyzacji”.

Ponadto, jeżeli wierzyciel zna dzień układowy i wie, że jego wierzytelność będzie objęta układem, to dane przekazywane do biura może uzupełnić również o informację o przedmiotowym postępowaniu restrukturyzacyjnym (będącą informacją o postępowaniu dotyczącym zobowiązania w myśl art. 2 ust. 1 pkt 4 lit. e Ustawy). 

Co dla wierzyciela oznacza zawarcie układu w postępowaniu restrukturyzacyjnym?

Istotą postępowania restrukturyzacyjnego jest zawarcie przez dłużnika układu z wierzycielami. Restrukturyzacja zobowiązań dłużnika w ramach układu polega w szczególności na odroczeniu terminu wykonania zobowiązania, rozłożeniu spłaty na raty i zmniejszeniu jego wysokości. 

Zawarcie układu można porównać do wielopodmiotowej ugody zawartej pod warunkiem. Treścią układu jest bowiem to, że część wierzytelności zostanie umorzona, pod warunkiem wykonania w sposób określony w układzie pozostałej części wierzytelności.

Ponadto, w kontekście omawianego zagadnienia należy przytoczyć treść art. 170 ust. 3 Prawa restrukturyzacyjnego, który stanowi, iż tytuły wykonawcze lub egzekucyjne, obejmujące wierzytelności objęte układem, tracą wykonalność z mocy prawa. 

Jakie są konsekwencje zawarcia układu dla już udostępnionych informacji gospodarczych? 

Przepisy Ustawy nie określają, w jaki sposób powinien zachować się wierzyciel w przypadku, gdy przysługująca mu wierzytelność zostanie objęta układem. W praktyce wiąże się to ze spłatą ratalną według nowego harmonogramu. Co to oznacza dla wpisu dokonanego w BIG

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 4 Ustawy, wierzyciel może przekazać do biura informacje o zobowiązaniu pieniężnym między innymi w zakresie tytułu prawnego, kwoty zaległości, daty powstania zaległości, informacji o postępowaniach dotyczących zobowiązania. 

Zawarcie układu oznacza zmianę terminu zapłaty, a w konsekwencji terminu wymagalności zobowiązania, który stanowi jedną z przesłanek udostępnienia informacji gospodarczych. Zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 2 Ustawy wierzyciel może przekazać do biura informacje gospodarcze o zobowiązaniu dłużnika niebędącego konsumentem wyłącznie wówczas, gdy zobowiązanie jest wymagalne od co najmniej 30 dni. Wobec zawarcia układu, ujawnione w biurze zobowiązanie przestaje być zobowiązaniem wymagalnym przez wskazaną liczbę dni – przynajmniej podczas terminowego wykonywania układu przez dłużnika. Należności płatne w ratach otrzymują nowe terminy zapłaty, w związku z czym każda rata staje się wymagalna osobno w razie jej nieuregulowania przez dłużnika w zakreślonym terminie. 

Inną podstawą dokonania wpisu, określoną w art. 16 ust. 1 pkt 1 Ustawy, jest stwierdzenie zobowiązania tytułem wykonawczym. Tymczasem układ powoduje utratę wykonalności takiego tytułu. Dodać należy, że nie oznacza to uchylenia samego orzeczenia, a jedynie brak waloru wykonalności – w przypadku uchylenia lub wygaśnięcia układu można ponownie wystąpić z wnioskiem o nadanie orzeczeniu klauzuli wykonalności. 

Mając jednak na uwadze, że na moment dokonania wpisu określona przesłanka (30-dniowy termin wymagalności lub posiadanie tytułu wykonawczego obejmującego wierzytelność) była spełniona, można skutecznie bronić stanowiska, iż sam układ nie ma wpływu na prawidłowość dokonanego wpisu.

Podkreślenia wymaga, że układ (dopóki nie zostanie wykonany) nie powoduje wygaśnięcia wierzytelności. Z tego względu nie ma podstaw do wykreślenia wpisu. Fakt zawarcia układu, a w konsekwencji zmiana w zakresie wymagalności zobowiązania i wykonalności tytułu, stanowi dodatkową informację o zobowiązaniu, którą należy uwzględnić w zgłoszeniu aktualizującym wpis.

Podsumowując, sam fakt prowadzenia postępowania restrukturyzacyjnego nie wyklucza ujawnienia informacji o nieuregulowanej wierzytelności w biurze informacji gospodarczej. Jednakże rezultat tego postępowania w postaci zawartego układu wiąże się z obowiązkiem uzupełnienia informacji dotyczących zobowiązania, które zostały udostępnione w BIG.

Jeżeli natomiast wierzyciel nie udostępnił danych o długu w BIG, a doszło do zawarcia układu, to wpisu może dokonać tylko co do poszczególnych rat, co do których dłużnik opóźnia się z płatnością.

Na koniec można zadać pytanie, czy dokonanie wpisu w BIG w toku postępowania restrukturyzacyjnego jest w ogóle celowe, czy taki wpis może zmobilizować dłużnika do szybszej spłaty? Co do zasady w postępowaniu restrukturyzacyjnym obowiązuje zakaz spełniania świadczeń z zobowiązań objętych układem. Jednakże zakaz ten nie dotyczy postępowania o zatwierdzenie układu z obwieszczeniem o ustaleniu dnia układowego, czyli aktualnie najbardziej popularnego trybu restrukturyzacji. Oznacza to, że w przypadku tzw. PZU 2.0 dopuszczalna jest zapłata wierzytelności objętych układem. Dłużnik, któremu zależy na usunięciu wpisu z BIG, może zdecydować się na szybsze uregulowanie długu ujawnionego w BIG. 

Artykuł został opublikowany w Dzienniku Gazecie Prawnej 23 maja 2923 roku