Pierwsza Prezes Sądu Najwyższego prof. dr hab. Małgorzata Gersdorf wystąpiła z wnioskiem o rozstrzygnięcie przez skład siedmiu sędziów Izby Cywilnej Sądu Najwyższego rozbieżności w dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz sądów powszechnych w zakresie wyceny wartości nieruchomości dokonywanych na potrzeby postępowań o podział majątku objętego majątkową wspólnością małżeńską.

Istota problemu

Przedmiotowa wątpliwość dotyczy ustalania wartości nieruchomości dokonywanych przez sądy powszechne na potrzeby postępowań o podział majątku objętego wspólnością małżeńską. Dotychczas w niejednolitym w tym zakresie orzecznictwie zarówno sądów powszechnych, jak i Sądu Najwyższego mogliśmy zaobserwować dwa stanowiska. Pierwsze, zgodnie z którym wartość nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego małżonków, przy jej szacowaniu, winna być umniejszona o obciążenia mające wpływ na jej rzeczywistą wartość, w tym hipoteki na niej ciążące oraz drugie, zgodnie z którym takich obciążeń nie należy uwzględniać przy wycenie nieruchomości. W dużym uproszczeniu problem sprawdza się do ustalenia czy przykładowo hipoteka powinna być brana pod uwagę przy wycenie nieruchomości czy nie. Celowo ograniczam się w swoich rozważaniach wyłącznie do hipoteki, gdyż jest to najczęściej stosowany środek zabezpieczenia kredytu na zakup nieruchomości.

Skala problemu

W ostatnim czasie wyżej opisany problem przybrał na znaczeniu do tego stopnia, iż do Sądu Najwyższego trafiły trzy pytania prawne o rozstrzygnięcie wątpliwości, w tym pytanie Pierwszej Prezes Sądu Najwyższego prof. dr hab. Małgorzaty Gersdorf, które zostało zarejestrowane pod sygn. III CZP 30/18. Znaczenie rozstrzygnięcia przedmiotowej kwestii jest niezmiernie ważne dla wielu osób toczących spory przed sądami, a zatem nie można się dziwić, iż Pierwsza Prezes Sądu Najwyższego skorzystała z przysługującej jej prerogatywy i przedstawiła to zagadnienie do rozstrzygnięcia przez skład siedmiu sędziów Sądu Najwyższego. Praktycy prawa reprezentujący Klientów na salach sądowych już od dłuższego czasu wskazywali na lukę przepisów prawa w tym zakresie.

Co oznacza to w praktyce?

Problem jest niezmiernie istotny z praktycznego punktu widzenia. Z uwagi na rozbieżności w tym zakresie w przeszłości dochodziło do sytuacji, w których po podziale majątku wspólnego jeden z małżonków otrzymał nieruchomość obciążoną hipoteką, a także był w obowiązku do spłaty drugiego małżonka. Małżonek, który natomiast nieruchomości w podziale nie otrzymał, cały czas był zobowiązany do spłaty zaciągniętego na jej zakup kredytu.

Podsumowanie 

Orzecznictwo na przestrzeni lat nie wykształtowało jednolitego stanowiska w tym zakresie, zatem skierowanie przez Pierwszą Prezes Sądu Najwyższego pytania prawnego należy ocenić pozytywnie. Przedmiotowa kwestia nie jest problemem wyłącznie teoretycznym, gdyż ma bezpośredni wpływ na rozliczenia pomiędzy byłymi małżonkami dotychczas zgromadzonego majątku. Dotychczas w sprawie pytania Pierwszej Prezes Sądu Najwyższego nie wyznaczono terminu rozprawy, niemniej jednak będziemy bacznym okiem śledzić jej przebieg i poinformujemy Państwa o rozstrzygnięciu tego niezmiernie istotnego problemu prawnego.